رشد فردی و ارتقای مهارت‌های سواد دیجیتال با یادگیری آنلاین: راهنمای سایت‌های آموزشی رایگان در اینترنت

چکیده:

          پیچیدگی‌های زندگیِ امروز پیوسته ما را با دشواری‌هایی روبه‌رو می‌کند که برای غلبه بر این دشواری‌ها ناگزیریم پی‌درپی مهارت‌های تازه‌ای یاد بگیریم. مهارت‌هایی از قبیل حلّ مسئله، تصمیم‌گیری، برقراری ارتباط سازگارانه و مؤثر با دیگران، تفکر انتقادی، تفکر خلاق، خودآگاهی، همدلی، غلبه بر استرس، جرئت‌ورزی، خونسردی و انعطاف‌پذیری. گاهی به برخی از این مهارت‌ها سواد هم می‌گویند. مانند سواد رسانه‌ای، سواد رایانه‌ای، سواد دیجیتال، سواد اطلاعاتی، سواد عاطفی، سواد فرهنگی، سواد اقتصادی، سواد اجتماعی، سواد نقد، سواد منطقی،‌ و سواد سلامت. یادگیریِ این سوادها و مهارت‌ها، ارتباطی با جنسیت و سن‌وسال و شغل و میزان تحصیلات افراد هم ندارد. هیچ‌کس از یادگیریِ این مهارت‌ها مُعاف نیست و همه‌ی افراد جامعه پیوسته ناگزیر از یادگیریِ این مهارت‌ها هستند.^[۱] ما در این نوشتار در تلاش هستیم با معرفی انواع سایت‌های مختلف به زبان فارسی و انگلیسی در بهبود توسعه مهارت‌های دیجیتال گامی کوچک و مؤثر و مفید برای خود و جامعه برداشته باشیم.

واژگان کلیدی:

                سواد، سواد دیجیتال، توسعه مهارت‌های دیجیتال، توسعه مهارت‌های فردی

مقدمه

          اطلاعات همه جا هست و اطراف ما را فراگرفته است. آدمی دست‌کم به لحاظ حجم اطلاعات به ثروتمند اطلاعاتی تبدیل شده است^[۲] در این حجم نامحدود اطلاعاتی برنده کسی است که به اطلاعات در مکان و زمان مناسب دسترسی داشته باشد. در اینجا تلاش ما برای سرعت بخشیدن به یافتن اطلاعات بسیار مهم است. تحقق جامعه اطلاعاتی با آموزش سواد دیجیتال و اطلاعاتی میسر می‌شود. در کشورهای پیشرفته عزمی ملی برای آموزش سواد دیجیتالی و اطلاعاتی در جریان است و یکی از مراکز مهم این آموزش‌ها کتابخانه‌های عمومی است. در واقع کتابخانه عمومی در کشورهای پیشرفته امروز از حامیان اصلی تحقق جامعه اطلاعاتی هستند.^[۳]

امروزه پژوهشگران برای کامیابی در فرایند پژوهش، به انواع مهارت‌ها نیاز دارند. غالباً از این مهارت‌ها با تعبیر «سواد» یاد می‌شود. پژوهشگران دست‌کم به سه نوع سواد نیاز مبرم دارند؛ سواد اطلاعاتی، سواد علمی، و سواد دانشگاهی. سواد اطلاعاتی شامل مهارت‌های مربوط به استفاده از اطلاعات در فرایند پژوهش است. سواد علمی نیز مهارت درک مفاهیم علمی و به‌کارگیری آن‌ها در فرایند تصمیم‌گیری را شامل می‌شود. و در پایان، سواد دانشگاهی به مجموعه‌ی مهارت‌های اصلی و فرعی اشاره دارد که هر فرد دانشگاهی باید به آن مجهز باشد.^[۴] یادگیری مهارت‌های سواد دیجیتال به ما این امکان را می‌دهد که اطلاعات درست را از اطلاعات نادرست به موقع تشخیص بدهیم و در دام تله‌های اطلاعاتی نیافتیم. تعامل در دنیای امروز با فناوری اطلاعات ما را ملزم به یادگیری سواد دیجیتالی می‌کند. برای همگام شدن با روند پیشرفت و ارتقا راهی به‌جز یادگیری سواد دیجیتال و توسعه مهارت‌ها وجود ندارد. سواد دیجیتال مانند سواد خواندن و نوشتن حق همه‌ی افراد جامعه است.

بی‌شک یکی از موهبت‌هایی که اینترنت به ما عطا کرده است امکانات متنوع یادگیری مستقل و غیررسمی در همه شکل‌ها و قالب‌ها و در همه زمینه‌های موضوعی است به‌طوری‌که یادگیری مستقل و مادام‌العمر به راحتی امکان‌پذیر شده است. روش‌های آموزشی در اینترنت بسیار متنوع هستند.

• ویدئوهای آموزشی
• آموزش از طریق ایمیل
• کلاس‌های درسی دانشگاه‌ها
• موک یا MOOC: Massive Open Online Courses
• اپلیکیشن‌ها یا برنامک‌های گوشی‌های هوشمند
• آموزش از طریق شبکه‌های اجتماعی^[۵]

مزایای استفاده از آموزش مجازی

• کاهش هزینه‌های آموزشی مبتنی بر یادگیری
• کسب درآمد بیشتر برای شرکت‌های استفاده‌کننده از آموزش الکترونیکی
• افزایش بهره‌وری با آموزش الکترونیکی
• افزایش رضایت‌مندی شغلی کارکنان
• یادگیری بهینه با انعطاف‌پذیری دوره‌های آموزش الکترونیکی
• راحتی و آرامش در آموزش
• سازمانی با دانش روز^[۶]

در اینجا انواعی از سایت‌ها برای آموزش مهارت‌های فردی و ارتقای سواد دیجیتالی معرفی می‌شوند.

بخش اول

آشنایی با سایت‌های آموزشی برای کودکان و نوجوانان

شامل قسمت‌های مختلف برای تفریح و سرگرمی بچه‌ها است. پخش تلاوت قرآن کریم در این سایت امکان‌پذیر است. بخش‌های مختلفی چون گالری تصاویر، کتاب، نقاشی، شعر، صدای شما، بازی، نماهنگ، کاردستی، نامه، سفر به حرم و بخش ویژه والدین نیز دارد که به مشاوره و راهنمایی والدین در مورد کودکان و موضوعات مختلف است.

مرکز اطلاع‌رسانی آل البیت (ع) شبکه کودک و نوجوان

شامل دو بخش مجزا برای کودک و نوجوان است:
بخش نوجوان شامل بخش‌های هنری ، ادبی ، سفر، علمی، دانستنی‌ها ، آموزش، تاریخ، مهارت، ادیان ، نجوم، کتابخانه و مشاوره است.
بخش کودک به دو زبان فارسی و انگلیسی است و موضوعات مختلفی را ارائه می‌دهد.

این مرکز دارای ۳ پایگاه اینترنتی با نام‌های montazar ، yazahra و shiachildren است. 

پایگاه اینترنتی www.montazar.net به ۳ زبان فارسی عربی و انگلیسی در سال ۱۳۷۹ راه‌اندازی شد.
در سال ۱۳۸۰ و در روز ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) شبکه یا زهرا نیز در اصفهان راه‌اندازی شد، که این پایگاه با آدرس www.yazahra.net در ۳ زبان فعالیت می‌کند. 
در سال ۱۳۸۶ پس از تلاش‌های مستمر با هدف ایجاد امکانات لازم جهت رشد و پرورش فکری و ذوقی کودکان و نوجوانان موفق به تأسیس شبکه کودک و نوجوان به صورت کاملاً تخصصی شد و با آدرس www.shiachildren.com و به زبان فارسی شروع به کار کرد. 

سایت نی‌نی سایت

شامل موارد زیر است:
بارداری و اقدام، شیرخوار و نوپا، خردسال و کودک، اوقات فراغت، پدرانه/ مادرانه، سلامت و تغذیه، خانواده، سبک زندگی و موفقیت، مد و دکوراسیون و چه خبر؟ 

سایت سازمان بهره‌وری انرژی ایران

شامل دانستنی‌های انرژی برای کودکان و نوجوانان
این سایت دارای موضوعات مختلفی است مانند پازل، معما، نقاشی‌ها، پرسش و پاسخ، نوآوری و تازه‌های انرژی، طنز ، شعر و بازی‌های کامپیوتری …

سایت بیتوته

ساخت کاردستی ، لطیفه ، آموزش نقاشی برای بچه‌ها

سایت تینا پخش

این سایت دارای موضوعات مختلفی است مانند ترانه‌های کودکانه، قصه‌ها، بازی و سرگرمی، پرورش هوش کودک،آموزش موزیکال زبان، آموزش کاردستی، آموزش نقاشی، قصه‌های کلیله‌ودمنه.

وب‌سایت تخصصی کودکان

این سایت دارای موضوعات مختلفی است مانند کاردستی ، شعر و داستان مصور، فعالیت‌های آموزشی، آزمایش‌های علمی، بازی و سرگرمی، تکلیف و چک‌لیست.

 آموزش الفبا با شعر

بخش دوم

سایت‌های آموزشی هنر

 

آموزش نقاشی

اگر می‌خواهید نقاشی کردن را یاد بگیرید یا در تکنیک خاصی پیشرفت کنید، Drawspace برای شما آموزش آنلاین رایگان و گاها پولی و همچنین درس‌های تعاملی و مدرن مهیا می‌کند.

آموزش مجازی هنر

بخش سوم

سایت‌های آموزشی محبوب فارسی           

سایت فرادرس

فرادرس یک بستر اینترنتی است که با هدف توسعه آموزش الکترونیکی دانشگاهی ایران از طریق اینترنت، دوره‌های آموزش بسیاری را در اختیار عموم قرار می‌دهد. دوره‌های آموزشی این وب‌سایت موضوعات مختلفی از هوش مصنوعی تا بسیاری از دروس کلاسیک رشته‌های مهندسی را در بر می‌گیرند.

سایت فراگیری

سایت فراگیری با هدف آموزش زبان انگلیسی راه‌اندازی شده است. با استفاده از این سایت می‌توانید تمام آموزش‌ها را به صورت رایگان و آنلاین مشاهده کرده و در صورت نیاز هر آموزش را به همراه زیرنویس انگلیسی با بالاترین کیفیت دانلود نمایید.

فهرست کاملی از وب سایت های اموزشی فارسی در  مطلب : آشنایی با سایت‌های فارسی آموزش آنلاین توسط آقای منصورزاده منتشر شده است.

بخش چهارم

معرفی سایت‌های آموزشی خارجی

سایت TeacherTube

این سایت برای معلم‌ها یک منبع شگفت‌انگیز برای پیدا کردن فیلم‌های متمرکز برای اشتراک گذاشتن با کلاس شما است. می‌توانید ویدئوهایی را پیدا کنید که توسط معلمان دیگر آپلود شده و یا متعلق به خودتان باشد.

معرفی سایت Edutopia

یک مکان عالی برای یافتن ایده‌ها و منابع یادگیری است.

معرفی سایت YouTube EDU

این سایت برای آموزش است و شما می‌توانید آموزش‌های تحصیلات ابتدایی و متوسطه و سطح دانشگاه و حتی یادگیری مادام‌العمر پیدا کنید.

معرفی سایت TigTag

یک منبع آنلاین کامل برای آموزش دانش ابتدایی حاوی تمام چیزهای است که شما می‌توانید برای آموزش درس‌های علمی برجسته نیاز دارید همه در یک مکان

معرفی سایت neoK12

پیدا کردن فیلم‌های علمی و بیشتر برای بچه‌مدرسه‌ها 

معرفی سایت StoryLine

در این سایت داستان‌ها توسط بازیگران و هنرپیشه‌های معروف با صدای بلند خوانده می‌شود خواندن با صدای بلند برای کودکان به بهبود خواندن و نوشتن و مهارت‌های ارتباطی و تفکر منطقی و تمرکز و توانایی کمک می‌کند الهام‌بخش عشق مادام‌العمر به خواندن است.

بخش پنجم

معرفی سایت digitalliteracy

دانش آموزان قرن ۲۱ یادگیرنده‌های بصری بوده و دارای مغزهای متفاوتی هستند. باهدف آماده کردن دانش آموزان امروز برای چالش‌های فردا، این سایت به‌طور خاص برای آموزش طراحی شده است. در این مجموعه به آسانی می‌توانید منابع ویدیویی و سایت‌های قابل اعتماد برای کار کلاسی خود‌ پیدا کنید. برای دسترسی به این سایت اینجا زیر کلیک کنید.

بخش ششم

معرفی سایت‌های آموزش زبان

Duolingo

دوئولینگو بیشتر شبیه یک بازی است تا یک دورۀ آموزشی، یعنی راهی سرگرم‌کننده برای یادگیری زبان در زمان صرف ناهار یا هر وقت دیگر.

e Language School

این یک سایت رایگان ۱۵ زبانه است که برای زبان‎آموزانی مناسب است که بیشتر می‎خواهند اصول نوشتاری را بیاموزند. بدون شک بهترین ویژگی این سایت فهرست طولانی مربوط به فعل‎ها و اسم‎های به‌کاررفته و نیز تبلیغات بسیار کم آن است.

fsi-languages.yojik

برخی افراد مشتاق در مؤسسۀ خدمات خارجی ایالات‌متحده وقت خود را صرف این کردند و مجموعه‎ای آنلاین از دوره‎های عمومی زبان راه‎اندازی نمودند. اکثر این دوره‎ها به‌صورت کلیپ‎های صوتی به شکل گفتگوهای کوتاه هستند.

پس این دوره برای کسانی مناسب است که می‎خواهند مهارت‎های شنیداری خود را تقویت کنند که برای زبان‎آموزان تازه‌کار خیلی خوب است!

hs2.lingnet

هداستارت ۲ منبع خوب دیگری برای زبان‎آموزان تازه‌کار است که برای کارکنان ارتش تعبیه شده است که در آن، زبان از دو قسمت تشکیل می‎شود که هر کدام ۱۰ بخش دارد که می‎توانید از طریق اینترنت یا آی‌پاد خود به آن‌ها دسترسی داشته باشید. دومین قسمت بر مأموریت‎های ویژه تأکید دارد و برای افرادی جذاب است که دوست دارند فیلم جنگی را به زبان‌اصلی ببینند.

Hello-Hello

این دوره برای زبان‎آموزان در iPad, iPod, iPhone کاربرد دارد. این سایت به واسطۀ منابع اطلاعاتی زیادی که دارد شناخته ‎شده است و یک گروه کادر حرفه‎ای نظرات را بررسی می‎کنند و جملات اشتباه کاربران را تصحیح می‎نمایند. این دوره برای آن‌هایی مناسب است که می‎خواهند قبل از یک سفر کاری یا یک امتحان مهم، کلمات و عبارات را در مدت زمان کوتاهی مرور کنند.

word2word

این یک پایگاه داده‎ای گسترده و آنلاین حاوی دوره‎های رایگان مربوط به ۱۱۹ زبان است و به این دلیل منحصربه‌فرد است که راه‎های یادگیری زبان و منابع عمومی چند زبانۀ بیشتری را در اختیار شما قرار می‎دهد. نکته مهم‌تر اینکه در این سایت لینک‎ها و منابع مربوط به زبان‎هایی وجود دارد که کمتر معمول هستند مثل فریزیان (Frisian) و مالایی (Malay).

BBC Learning English

قدرت اصلی BBC Learning English در آموزش زبان انگلیسی در سطوح پیشرفته‌تر است، چون منابع آموزشی در سطوح ابتدایی‌تر در اینترنت فراوان‌اند اما کمتر کسی به شکل تخصصی به سطوح بالاتر آموزش پرداخته است.

British Council

درست مثل  BBC Learning English  برای افراد در همه سطوح سودمند است اما بیشتر به درد زبان آموزان پیشرفته‌تر می‌خورد.

British Council همچنین اصلی‌ترین راهنمای متقاضیان مدرک آیلتس بوده و همه نوع تمرین برای تقویت تک‌تک مهارت‌های انگلیسی شما دارد. حتی اگر زبان شما آن‌قدر هم قوی نیست، باز هم سری به این سایت بزنید!

Learn American English Online

سایتی با طراحی بسیار ساده و شسته رفته است که مراحل یادگیری زبان انگلیسی را به چند رنگ مختلف تقسیم کرده (آبی، قرمز، زرد، سبز، ارغوانی، نارنجی و بنفش) که از سطوح ابتدایی شروع شده و کم‌کم به مراحل پیشرفته‌تر می‌رسند. حتی اگر انگلیسی شما در سطح بسیار ابتدایی هم باشد، می‌توانید یادگیری را Learn American English Online به خوبی شروع کنید. این سایت علاوه بر تمرین‌های متنی، پر از فعالیت‌های شنیداری و همچنین آموزش دیکته انگلیسی است.

FredisaLearns

بعضی از وب‌سایت‌های آموزش رایگان زبان انگلیسی قسمتی را به آموزش به کودکان اختصاص داده‌اند. اما اگر به دنبال جایی هستید که به صورت خاص برای کودکان طراحی شده باشد، FredisaLearns را امتحان کنید. در وب‌سایت FredisaLearns، کلی درس، بازی، ویدیو، کوییز و محتوای جذاب دیگر برای کودکان در همه سنین و در سطوح مختلف زبان پیدا می‌شود. کودکان خردسال‌تر نیاز دارند که در هنگام استفاده از این وب‌سایت یک شخص بزرگ‌تر همراه آن‌ها بوده و به آن‌ها آموزش دهد، در حالی که کودکان در سنین بالاتر احتمالاً می‌توانند به تنهایی به یادگیری زبان انگلیسی بپردازند.

easyworldofenglish

یک وب‌سایت جذاب و کاربرپسند با ظاهری ساده که همه می‌توانند به‌راحتی از آن استفاده کنند. یک دیکشنری جذاب تصویری دارد که واژگان را از طریق آن به‌سادگی هر چه تمام‌تر یاد می‌گیرید. از طرفی این وب‌سایت در خود، تقویت گرامر، کلمات، Reading و Listening دارد و اکثر جنبه‌های زبان را شامل می‌شود. حتماً سری به این وب‌سایت جذاب بزنید.

بخش هفتم

مقاله‌های مرتبط با انواع سواد

انواع سواد

ارزیابی سواد دیجیتال

سواد دیجیتالی و اطلاعاتی؛ حلقه مفقوده جامعه اطلاعاتی در ایران  دکتر مریم صراف زاده

راهنمای تمرین های سواد دیجیتال

سواد عصر دیجیتال و متخصصان تعلیم و تربیت

سواد دیجیتال | سواد فناورانه برای زندگی دیجیتالی بهتر

نقش تفکر انتقادی در استفاده از سواد دیجیتالی

فرزند تو سواد عاطفی ندارد

سواد عاطفی چیست؟

مهارت‌های ارتباطی

ضرورت یادگیری سواد مالی

مقاله های مرتبط با سواد رسانه ای در بانک اطلاعاتی نور مگز

اهمیت آموزش سواد رسانه ای در قرن بیست و یکم

ضرورت سواد رسانه ای درفضای مجازی

سواد تربیتی

سواد رایانه ای ضرورت یا هیاهو

سواد رایانه ای چیست؟

بخش هشتم

معرفی کتاب

کتاب سواد عاطفی و عشق

کتاب تفکر و سواد رسانه ای

کتاب بایسته‌های سواد رسانه‌ای در عصر ارتباطات

کتاب سواد مالی و هوش اقتصادی

کتاب سواد کامپیوتری

در جست وجوی فرهنگ و فرزانگی

بخش نهم

انواع هوش

هوش منطقی(IQ)

هوش هیجانی(EQ)

هوش سیاسی(PQ)

هوش جسمانی یا فیزیکی(PQ)

هوش معنوی(SQ)

هوش مدیریتی(MQ)

بخش دهم

آموزش دانشگاهی از طریق اینترنت

سایت coursera

دوره‌های آموزشی سایت coursera هیچ‌چیز از کلاس درس واقعی کم ندارند.

ویدئوهای آموزشی را می‌توان در سایت‌های مانند:

خان آکادمی(https://www.khanacademy.org)
لیندا(https://www.lynda.com)
فرادرس https://faradars.org
تخته سفید https://takhtesefid.org
کلاس درس www.kelasedars.org
مکتبخونه https://maktabkhooneh.org
یوتیوب https://www.youtube.com

سایت‌های درسی دانشگاهی

ام.آی.تی https://ocw.mit.edu/index.htm
کالیفرنیا http://webcast.berkeley.edu
استنفورد https://web.stanford.edu/group/psa/cgi-bin/website/
اوپن https://www.open.edu/openlearn/
جان هاپکینز http://ocw.jhsph.edu

پانویس:   

• ۱. سلیمانی‌پور، روح‌الله (۱۳۹۷). «در جست‌وجوی فرهنگ و فرزانگی». تهران: نشر نویسهٔ پارسی.
• ۲. جوانا ام.برکهارت و دیگران، ترجمه: علی حسین قاسمی و حیدر مختاری (۱۳۸۷). «آموزش سواد اطلاعاتی به دانشجویان». تهران: نشر چاپار
• ۳. صراف زاده، مریم. “سواد دیجیتالی و اطلاعاتی؛ حلقه مفقوده جامعه اطلاعاتی ایران” دوره چهارم (۱۳۹۷)، شماره اول(اردیبهشت ۱۳۹۷) مبانی و کلیات۲.۰، کتابخانه و کتابدار ۲.۰
• ۴. تیبور کلتا و همکاران(۲۰۱۵). پژوهش ۲.۰ و آیندهٔ سواد اطلاعاتی. نشر چاندوس
• ۵.صراف زاده، مریم. آشنایی با سایت‌های آموزشی آنلاین – دنیای یادگیری در اینترنت.
• ۶. زرنگار، مریم. آموزش الکترونیکی.

منابع

• سلیمانی پور، روح‌الله (۱۳۹۷). «در جست‌وجوی فرهنگ و فرزانگی». تهران: نشر نویسه‌ی پارسی.
• جوانا ام.برکهارت و دیگران، ترجمه: علی حسین قاسمی و حیدر مختاری (۱۳۸۷). «آموزش سواد اطلاعاتی به دانشجویان». تهران: نشر چاپار.
• صراف زاده، مریم. “سواد دیجیتالی و اطلاعاتی؛ حلقه مفقوده جامعه اطلاعاتی ایران” دوره چهارم (۱۳۹۷)، شماره اول(اردیبهشت ۱۳۹۷) مبانی و کلیات۲.۰، کتابخانه و کتابدار.
• تیبور کلتا و همکاران(۲۰۱۵). پژوهش ۲.۰ و آینده‌ی سواد اطلاعاتی. نشر چاندوس.
• صراف زاده، مریم. آشنایی با سایت‌های آموزشی آنلاین – دنیای یادگیری در اینترنت.
• زرنگار، مریم. آموزش الکترونیکی
• سایت  https://sites.google.com/site/somayyehrahimib

نویسنده: سمیه رحیمی باقرآبادی

مشخصات استناددهی به این مقاله
نویسنده‌(ها):	سمیه رحیمی باقرآبادی
عنوان مقاله:	رشد فردی و ارتقای مهارت‌های سواد دیجیتال با یادگیری آنلاین: راهنمای سایت‌های آموزشی رایگان در اینترنت
عنوان مجله:	کتابدار ۲.۰ – (عنوان لاتین: Kitābdār-i 2.0)
دوره مجله(Vol):	۵
شماره مجله(Issue):	۴
سال(Year):	۱۳۹۸
شناسه دیجیتال(DOI):
لینک کوتاه:	http://lib2mag.ir/10409