خانه / آرشیو و موزه / استانداردهای ساختار داده برای تنظیم و توصیف اسناد الکترونیکی

استانداردهای ساختار داده برای تنظیم و توصیف اسناد الکترونیکی

تنظیم و توصیف منابع آرشیوی یکی از گام‌های مهم و مؤثر در ذخیره و بازیابی منابع است. تنظیم و توصیف مناسب اسناد، استفاده از آن‌ها را تسهیل کرده و به آن‌ها اعتبار می‌بخشد و نیازهای مدیریتی آرشیوها را تأمین می‌کند. سازمان‌های آرشیوی برای تنظیم و توصیف منابع آرشیوی از استانداردهای مختلفی بهره می‌گیرند. استانداردها در طول زمان برای تأمین سیستمی مؤثر‌ و‌ منسجم برای آرشیوها و آرشیوداران توسعه‌یافته‌اند (عادلی اسفنجانی، ۱۳۸۹). این استانداردها علاوه بر سهولت دسترسی به منابع، موجب یکپارچگی در سازمان‌های مختلف شده و اشتراک منابع آرشیوی را ممکن می‌شوند.

تنظیم و توصیف اسناد فارغ از شکل آن‌ها (مکتوب یا الکترونیکی) بر اساس استانداردهای توصیفی صورت می‌گیرد. استانداردهای توصیفی از مهم‌ترین ابزارهایی است که آرشیوداران برای توصیف منابع آرشیوی از آن‌ها بهره می‌گیرند. استانداردهای توصیف آرشیوی با تأکید بر برقراری پیوند بین تنظیم و توصیف و باهدف «اطمینان از تولید توصیف منطقی و روشن، تسهیل بازیابی و تبادل اطلاعات، کمک به اشتراک اطلاعات معتبر و یکپارچه‌سازی توصیف‌های مختلف در نظام اطلاعاتی واحد» ایجادشده است. ازاین‌رو، این شماره به معرفی یکی از استانداردهای تنظیم و توصیف منابع آرشیوی می‌پردازد.

استاندارد ساختار داده[۱]، استاندارد ارزش داده[۲]، استاندارد مبادله داده[۳] و استاندارد محتوای داده[۴] ازجمله استانداردهای توصیف آرشیوی هستند (کوکبی، رضایی شریف‌آبادی و اصنافی، ۱۳۹۱، ص ۳۷).

استاندارد ساختار داده
استاندارد ساختار داده، فرمت، قالب و محیط سازماندهی‌شده داده را نشان می‌دهد. با کمک استاندارد ساختاری می‌توان محتوای پایگاه‌های داده را به رایانه منتقل کرد. این استاندارد شامل؛ مارک ای‌ام سی، استاندارد فرم مشترک برای ارتباطات، استاندارد بین‌المللی توصیف آرشیوی است؛ که تنها با معرفی مارک ای ام سی می‌پردازیم.

استاندارد مارک ای ام سی
مارک، استانداردی توسعه‌یافته است که با افزایش اهمیت رایانه، برای سازمان‌دهی و ثبت اطلاعات کتابشناختی سوابق در محیط رایانه به‌منظور ارائه در کتابشناسی‌های محلی، ملی و بین‌المللی در کتابخانه کنگره به وجود آمد. این استاندارد ابتدا در حوزه کتابداری تولید و به کار گرفته شد. در ۱۹۷۰ کتابخانه کنگره این استاندارد را برای اسناد و منابع آرشیوی منتشر کرد.

این استاندارد به‌گونه‌ای با فهرست‌های راهنمای آرشیوی ارتباط برقرار می‌کند که کاربر می‌تواند جزئیات بیشتری از مجموعه آرشیوی را در اختیار داشته باشد. توسعه مارک ای‌ام سی در ۱۹۸۷ در پایگاه آرلین با ادغام فهرست‌ها نمود پیدا کرد. مارک از ترکیبی از فیلدهای ثابت و متغیر برای ثبت اطلاعات استفاده می‌کند. فیلدهای متغیر، خود ترکیبی از داده‌های متنی و کدها هستند. این استاندارد برای توصیف خوب اشیاء فرهنگی، تصاویر متحرک، متون علمی، منابع دیداری و شنیداری و سپس توصیف متوسط داده‌های مکانی و مجموعه داده کاربرد خواهد داشت (خدمتگزار، موسوی زاده، ۱۳۹۵)

فیلدهای اساسی شامل؛

سرشناسه

۱۰۰ یا ۱۱۰

عنوان

۲۴۵

اندازه

۳۰۰

مکان

۸۵۱

یادداشت برای فهرست راهنما

۵۵۵

یادداشت استنادی

۵۱۰

یادداشت پیوند بین مدخل‌ها

۵۸۰

سر عنوان شکلی

۶۵۵

 به دلیل عدم دسترسی به تمام اطلاعات آرشیوی و منعکس نکردن اهمیت بعضی عناصر، صرف هزینه و زمان زیاد این استاندارد کنار گذاشته شد. در شماره‌های بعدی به معرفی سایر استانداردها خواهیم پرداخت. 

پانویس:
[۱] Data Structure Standard
[۲] Data Value Standard
[۳] Data Interchange Standards
[۴] Data Content Standard

منابع:
اصنافی، امیررضا؛ کوکبی، مرتضی، رضایی شریف‌آبادی (۱۳۹۱)، درآمدی بر مفاهیم، استانداردها و نرم‌افزارهای آرشیوی، چاپار. تهران.
خدمتگزار، حمیدرضا؛ موسوی زاده، مریم (۱۳۹۵)، مصورسازی استانداردها دنیای فراداده، چاپار، اساطیر پارسی، تهران.
عادلی اسفنجانی، معصومه (۱۳۸۹)، بررسی وضعیت تنظیم و توصیف اسناد آرشیوی در معاونت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (آرشیو ملی ایران) از آغاز تاکنون و ارائه راهکارهایی در جهت بهبود آن (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه الزهرا، (شماره بازیابی ۱۳۸۹، ۵۰، ا-ک‍ا).

نویسنده: فرزانه بهارلو

مشخصات استناددهی به این مقاله
نویسنده‌(ها): فرزانه بهارلو
عنوان مقاله: استانداردهای ساختار داده برای تنظیم و توصیف اسناد الکترونیکی
عنوان مجله: کتابدار ۲.۰ – (عنوان لاتین: Kitābdār-i 2.0)
دوره مجله(Vol): ۳
شماره مجله(Issue): ۲
سال(Year): ۱۳۹۶
شناسه دیجیتال(DOI):
لینک کوتاه: http://lib2mag.ir/8460
Download PDF

درباره ی فرزانه بهارلو

دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات آرشیوی دانشگاه الزهرا ، سردبیرنشریه آرشیو دانشگاه الزهرا ، عضو انجمن علم اطلاعات ودانش شناسی دانشگاه الزهرا ، عضو انجمن علمی کتابداری واطلاع رسانی ایران ، کتابدار کتابخانه دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *