معرفی سامانه مدیریت محتوای مجله OJS

گسترش فناوری و ظهور اینترنت سبب شد نشریه از قالب کاغذی به حالت الکترونیکی تبدیل شود و این تبدیل با توجه به مزیت هایی که داشت با استقبال بسیار روبرو شد.

تفاوت بین محیط نشر الکترونیکی و سنتی تاثیر شگرفی بر جامعه اطلاعاتی گذاشته و افق های جدید را بر روی کاربران گشوده است. حضور مجله‌های علمی در وب، سیری تکاملی و افزایشی را پیموده است؛ بدین معنا که در روزهای نخست تنها به معرفی مجله بسنده می‌شد. رفته‌رفته، ارائه فهرست مندرجات و سپس چکیده‌ها نیز فراگیر شد. با پیشرفت فناوری و بویژه با کاهش چشمگیر ی های حافظه رایانه‌ای، عرضه متن کامل بر وب‌سایت ها نیز ممکن شد. امروز، فراهم‌آوری محتوای کامل مجله‌های علمی در وب، به یکی از راهکار‌های اساسی برای بهبود نمایانی مجله‌ها بدل شده است. هر چه سطح نمایانی مجله‌ای بالاتر باشد، احتمال آنکه مجله در اختیار شمار بیشتری از مخاطبان بالقوه قرار گیرد، بر شمار مشترکان آن افزوده شود و ضریب تأثیر آن نیز بهبود یابد، بیشتر خواهد بود.

از آنجا که وب سایت هر نشریه دروازه اشاعه دهنده اطلاعات و بیانگر میزان حضور اطلاعات هر کشور  و همچنین میزان حضور اطلاعاتی آن کشور در شبکه جهانی وب است؛ از این‏رو،  وجود چنین وب سایت هایی می تواند امکان ارتباط و تعامل الکترونیکی را برای کاربران فراهم آورد. لذا، توجه به آن ضروری به نظر می‏رسد.

یکی از نکته هایی که  در رویت پذیری مجله‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد، جایگاه مجله در شبکه اینترنت است. بهترین راهکار، برخورداری از یک وب‌سایت اختصاصی و استاندارد است. این امر می‌تواند کمک شایانی به بازیابی بهینه مجله در اینترنت بنماید. در سالهای اخیر شرکت ها نرم افزاری، سامانه های مختلفی را جهت راه اندازی وب سایت استاندارد و تخصصی مجلات علمی ارائه دادند که این وب سایت ها با هدف تسهیل و سازماندهی و مدیریت امور مربوط به دریافت نشریات از مرحله دریافت تا انتشار مقالات به صورت الکترونیک و منظم توسعه داده شده است. 

اکثر این سامانه ها دارای سه بخش اصلی اطلاع‌رسانی از طریق وب سایت مجله، مدیریت دریافت و رهگیری مقالات و داوری الکترونیک مقالات است و دارای ابزارهای قدرتمند مدیریت محتوا امکان ایجاد و به‌روز رسانی پایگاه نشریه را فراهم می‌کنند. بخش مدیریت مقالات ابزارهایی برای انتشار الکترونیک نشریه در اختیار مدیر پایگاه می‌گذارد و بخش داوری الکترونیک امکان بررسی مقالات بر پایه‌ی روش‌های مرسوم بررسی را فراهم می‌کند. (www.sinaweb.net، www.yektaweb.com). همچنین از جمله نرم افزارهایی که در این امر مهم به نظر می رسد سیستم های OJS Open Journal System- مدیریت و ارائه ژورنال و وب سایت می باشد که می تواند امکانات و تسهیلات قابل توجه ای را در اختیار کاربران خود قرار دهد. 

بی شک استفاده از سیستم های فوق الذکر برای دانشگاه ها از جنبه های مختلفی ضروری است. OJS تمامی جنبه های مختلف انتشار یک ژورنال آنلاین از ایجاد وب سایت ژورنال تا وظایف عملیاتی مانند فرایند دریافت مقاله از نویسنده، بازنگری، ویرایش، چاپ، آرشیو کردن و فهرست برداری از ژورنال را در بر می گیرد. OJS همچنین به مدیریت منابع انسانی در سازمان بندی یک ژورنال مانند حفظ سوابق کاری سردبیران و نویسندگان مقالات و اطلاع رسانی به خوانندگان و بهبود سیستم مکاتبات اداری کمک شایانی می کند.

OJS ابزاری آزاد برای مدیریت و چاپ ژورنالهای علمی به صورت آنلاین است و یک سیستم بسیار انعطاف پذیر سردبیری برای مدیریت و چاپ ژورنالهاست که می توان آنرا به طور رایگان دانلود و روی وب سرورهای محلی نصب کرد (دانلود از طریق لینک http://pkp.sfu.ca/ojs_download دانلود نمایید). این سیستم طوری طراحی شده است که علاوه بر کاستن از زمان و انرژی برای امور مدیریتی مرتبط با سردبیری یک ژورنال فرایند ثبت سوابق و راندمان فرایند سردبیری را بهبود می بخشد این سیستم با بهره گیری از یک سری نوآوری ها از سیاست گذاری ژورنال تا بهبود بخشیدن فهرست برداری باعث افزایش کلی کیفیت فرایند چاپ ژورنال می شود.

پیدایش OJS:

 این سیستم اولین بار در سال ۲۰۰۲ به عنوان محصول تحقیقاتی پروژه توسعه اطلاعات عمومی در دانشگاه بریتیش کلمبیا با حمایت شورای علوم اجتماعی و تحقیقات علوم انسانی کانادا، بنیاد ماکس بل، بنیاد انتشاراتی پاسیفیک وبنیاد مک آرتور ارائه گردید برنامه توسعه آن در حال حاضر تحت نظارت مجموعه ای مرکب از پروژه اطلاعات عمومی UBC مرکز نشر تحقیقات کانادا و کتابخانه دانشگاه سیمون فریزر (pkp.sfu.ca) به پیش میرود.

پشتیبانی:

یک سیستم گزارش خطا و تالار گفتگوی اصلاحی برای رفع اشکالات تکنیکی در آدرس (http://forum.pkp.sfu.ca) موجود است. کاربرانی که در رابطه با طراحی سایت ژورنال با استفاده از OJS سوالاتی دارند یا در راستای اهداف ژورنال خود تمایل به مشاوره با متخصصان دارند به صفحه ABOUT مراجعه کنند.

نمونه مجلات راه اندازی شده با OJS:

مجله علمی پژوهشی مدیریت اطلاعات سلامت (http://him.mui.ac.ir)

Bulletin of Emergency And Trauma (http://www.beat-journal.com)

منابع:

۱- داستانی میثم، دانش فرشید، اکرامی علی.(۱۳۹۲). تحلیل وب‏ سنجی نشریات علوم پزشکی ایران. مدیریت اطلاعات سلامت؛ ۱۰(۳): ۴۴۸-۴۴۱.

۲- محمدنیا علیرضا، بهلولی شهاب.(۱۳۸۸). طراحی و راه اندازی سیستم OJS به زبانهای فارسی و انگلیسی برای مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، طرح تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل.

۳- https://pkp.sfu.ca

نویسنده: میثم داستانی