گزارش کارگاه اخلاق حرفه ای برای کتابداران

کارگاه اخلاق حرفه ای برای کتابداران از ساعت ۸ تا ۱۲ روز سه شنبه ۲۷ مرداد ماه ۱۳۹۴، توسط مسئولین کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شهید بهشتی با تدریس جناب آقای کاظم حافظیان رضوی برای کارشناسان این مرکز برگزار شد.

گزارش زیر بخش مختصری از این کارگاه می‌باشد. امید که مورد استفاده دوست‌داران واقع شود.

جناب آقای کاظم حافظیان رضوی با این جمله سخن خود را آغاز کردند: افتخارم این است که ۴۲ سال در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی تحصیل، تدریس و کار کرده ام، کتابداری را فقط  از کاغذها و نوشته‌ها یاد نگرفتم بلکه با گوشت و پوستم لمس  کردم.

سپس به بیان مختصری از بیوگرافی‌شان پرداختند:

۷ سال رئیس کتابخانه و انتشارات علمی انیستیتو علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، ۷ سال رئیس کتابخانه و انتشارات علمی مؤسسه واکسن و سرم سازی رازی، بعد به وزارت جهاد سازندگی منتقل شدند و ۵ سال قائم مقام مرکز اطلاع رسانی  و مدارک علمی جهاد سازندگی، ۴ سال مدیرکل مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی بودند. سال ۱۳۸۶ تقاضای بازنشستگی کردند. و بعد از بازنشستگی به مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران دعوت شدند و دو سال و نیم معاون اطلاع رسانی و تکنولوژی اطلاعات این مرکز بودند. سپس کتابخانه تخصصی مؤسسه تحقیقات جنگل و مرتع، اولین کتابخانه دیجیتالی مسجد که مربوط به مسجد الرسول در میدان رسالت و  همچنین کتابخانه آموزشگاهی طلوع راه اندازی کردند.

ایشان از ۱۳۶۲ تا ۱۳۹۲ در دانشگاه‌های شهید بهشتی، الزهراء، علامه، تهران و دانشگاه آزاد تدریس کرده‌اند. و ۲۰ سال به صورت مداوم با کتابداران مدیریت کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همکاری آموزشی داشتند.

ایشان سپس بحث را با سوالی آغاز کرد و گفت: “چرا در حرفه ما اخلاق مطرح می شود؟” و پاسخ داد اخلاق به دلیل تعامل بین کتابدار و مراجعه کننده در این حرفه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

وی در ادامه سه رکن حرفه که دارای تعاملات رفتاری هستند را بیان کرد و گفت: این سه رکن عبارتند از مجموعه (کتاب به معنی عام)، مراجعه کننده (اعضاء) و همکاران.

 کاظم حافظیان رضوی در ادامه این کارگاه اصول پایدار در حرفه را مطرح کرد و برای هر کدام توضیحاتی را ارائه داد. این اصول از دیدگاه ایشان شامل موارد زیر بودند:

اصل اول: نظم

اولین چیزی که در اخلاق چه به صورت جمعی و چه به صورت فردی در زندگی خصوصی و کاری مطرح می‌شود نظم می‌باشد. و بعد با بیان این مطلب که همیشه در روز اول تدریسشان برای دانشجویان خود این جمله را بروی تخته می‌نوشتند “سهم هر کس از زندگی به اندازه نظمی است که رعایت میکند”

ایشان همیشه به دانشجوهایشان میگفتند که من حق دارم که پنج دقیقه دیر بیایم و شما ده دقیقه ولی همیشه سعی کنیم نظم را رعایت کنیم.

ما میتوانیم نظم را در خود نهادینه کنیم و به دیگران کاری نداشته باشیم بهترین سهم هرکس از زندگی، داشتن زندگی ارام است و هیچ ثروتی نمی تواند جای زندگی آرام ومنطقی و مناسب را بگیرد. حتی اگر ۸۰ درصد برنامه هاتان را اجرا کنید آدم موفقی هستید برای خودتان همیشه خط قرمزهاتان را تعیین کنید مثل اینکه من عادت دارم همیشه لباسهام تمیز باشد یا کفشام تمیز باشد.

در سال ۱۳۷۲ در دپارتمان آموزش دانشجویی داخل شد و گفت دانشجو چند جلسه غیبت کند محروم می شود و بعد گفت یک استاد چند جلسه غیبت کند محروم می شود؛ پاسخ دادند ما برای این مورد قانونی نداریم “اخلاق فرای قانون است”

ایشان تمام فعالیت های خودشان را در تقویمشان یادداشت می‌کنند و هر ساله آن را بایگانی می‌کنند.

در کتابخانه نظم حرف اول را میزند به خاطر اینکه ما درسی داریم به اسم سازماندهی و این سازماندهی برای این است که دسترسی به اطلاعات را آسان کند. در کتابخانه های بزرگ دنیا از زمانیکه درخواست خودتان را به میز امانت میدهید تا زمانیکه دریافت می‌کنید تایم میگیرند تا در کمترین زمان اجرا شود

اصل دوم : خلاقیت

اگر انسان قانع بود هنوز هم در غار زندگی می کرد .خداوند انسان را حریص آفرید و حرص خوب است که در مسیر خوب و مثبت باشد. برای اینکه این حس تامین شود نیاز به خلاقیت داریم ادیسون و پاستور و مادام کوری مطمئنا آدم های حریصی بودند.

خلاقیت به عقل و ذهن کنجکاو نیاز دارد و ما کتابدارا به خاطر ارتباطی با مجموعه داریم باید ذهن خلاق داشته باشیم راه هایی که  در حرفه ما برای دسترسی سریع اطلاعات تا این زمان  یافت شده است از پرمحصول ترین فعالیت های ماست.

مقاله ای در مورد (بانک اصلاعاتی بزرگ) Instek درفصلنامه کتاب حدود ۲۰ سال پیش نوشته شده است که به مناسبت صد سالگی آن نوشته کتابداران بیشترین نقش را در تحولات اطلاع رسانی داشته اند که اینستک هم برای ایشان هدیه ای فرستاده است.

اصل سوم: رازداری و جلب اعتماد و لبخند

در انگلستان ۱۹۹۳ برای کنفرانسی رفته بودند و چیزی که برایشان جالب بود این بود که آن جا به فروشنده ها می گفتند که اگر لبخند بلد نیستی فروشنده نشوید و من هم سر کلاس تدریس به دانشجویانم می گفتم که اگر لبخند بلد نیستید کتابدار نشوید؛ کتابدار باید با مراجعه کننده هایش بتواند به بهترین شکل برخورد کند.

اصل چهارم: آموزگاری و آموزش

آموزش  قسمتی از روش ها و کارهایی  است که شما کتابداران باید با آن ‌آشنا باشید و اگر آشنایی ندارید تمرین کنید خوش بیان باشید،  واژه ها را درست تلفط کنید وقتی که درحال آموزش هستید برای مراجعه کننده هایتان کارگاه اموزشی بگذارید و با امکانات کتابخانه تان آشنا کنید اشکال ندارد که انتظاراتشان از ما زیاد شود این وظیفه ماست که در آن ها انتظار به وجود آوریم. برای اینکه خوب بتوانیم آموزش دهیم باید به مجموعه و تجهیزاتمان اشراف داشته باشیم.

“حرفه من حرفه ای است که از من خواسته شود حرفه من حرفه تقاضا است”

همیشه به خاطر داشته باشید که یک کتابدار دانشگاهی که سر و کارش با هیئت علمی و داشنجویان است نباید انتظار یکسان از هر دوی آن‌ها داشته باشد بلکه باید آگاه باشد که دانشجو و هیات علمی هر کدام  دارای یک سری شرایط رفتاری جداگانه می‌باشند.

اصل پنجم: تمرین نگارش و ویراستاری

متأسفانه تعداد زیادی از ما کتابداران توجه چندانی به آن نداریم. آموزش نگارش درست و استفاده از واژه‌های صحیح بخش جدایی ناپذیر از حرفه ماست.

اصل ششم: مدنی بودن و تمرین آن

یک کتابدار باید حداقل عضو انجمن کتابداری واطلاع رسانی باشد تا در جریان آن چه که در کشور در حوزه کتابداری اتفاق می افتد در حدی که انجمن می تواند اطلاع رسانی کند اطلاع یابد و حتی با انجمن در زمینه هایی که قادر است همکاری نماید.

مدنی بودن من کتابدار باید فراتر از این هم باشد یعنی هرجایی که سخن از فرهنگ هست من کتابدار باید حضور داشته باشم من باید یک فعال مدنی مثبت باشم. نمی توانم نسبت به اتفاقات اطرافم بی تفاوت باشم و این جایگاه یک کتابدار پویا و فعال و جدی است.

اصل هفتم: هنر گوش دادن  و پاسخ گویی

“گوش کردن هنر است حرف زدن عادت”

کتابداران باید به سوال گوش دهند و جواب را از بین مجموعه ها پیدا کنند این بخش مهمی از زندگی کتابدارانه است و ما همیشه باید بدانیم که شخص با پرسشی آمده است و ما می توانیم از راه حل های مختلف به سوال شخص پاسخ دهیم.

اصل هشتم: تحمیل عقیده

هر کسی حق دارد و باید عقیده داشته باشد  و تبلیغ عقیده کند ولی کتابدارها در محیط کار و در کتابخانه حق تحمیل عقیده ندارند. ما میتوانیم راهنمایی کنیم ولی حق تحمیل عقیده نداریم.

مبحثی در حرفه ما با این بخش ارتباط  نزدیکی دارد سانسور است. همیشه باید به خاطر داشتیم، جهت جلوگیری از هر گونه تحمیل عقیده، سانسور توسط کسانی انجام شود که واقعاً نگاه مثبتی به قضیه دارند.

اصل نهم: سلامتی و بهداشت

همیشه باید به خاطر داشته باشیم که فضای روحی و روانی و جسمی و کاری را سالم نگه داریم. ارزش و قدر زمان و مواد را بدانید و در مصرف آن‌ها صرفه جویی کنید و از آن‌ها درست استفاده کنید.

مثلاً برای یادداشت کردن در مرکزی که کار می‌کردیم، کاغذهای کاهی تمیز را بریده و چسب می‌زدند و آرم مرکز هم بر روی آن قرار می‌گرفت و به هر کدام از همکاران جهت استفاده داده می‌شد.

 اصل دهم: جستجوگر و کاوشگر

 به هیچ چیز عادی نگاه نکنید

اصل یازدهم: آرشیویست بودن و یادمان سازی

کتابداران باید در این مورد، جدی و فعال باشند. سؤالاتی که از  ما پرسیده می شود باید یادداشت کنیم، این سوال ها علاوه بر اینکه نیاز کاربر را مطرح می کند به ما راهکار نشان می دهد و مسیر را برایمان روشن می‌کند. بهتر است همه سوالات کاربر را آرشیو نماییم و حتی تمام فعایت‌های خودمان را یادداشت و آرشیو کنیم.

اصل دوازدهم: یادداشت کردن

وقتی در یک جلسه سخنرانی شرکت می کنیم تمام مطالبی را که برایمان مفید است یادداشت کنیم.

 وقتی دانشجویی سوالی می‌پرسد و نمی توانم به آن پاسخ دهیم یادداشت کنیم و سؤال را بررسی کنیم تا اطلاعات جامعی هم برای دانشجو و هم برای خودمان گردآوری کنیم.

وقتی خاطره ای برایمان تعریف می‎کنند و می‌خواهیم در ذهنمان بماند و یا کتابی را می‎خوانیم که مطالبی از آن کتاب برایمان جالب و مفید است یادداشت کنیم.

 

نویسنده: مریم انصاری

مشخصات استناددهی به این مقاله
نویسنده‌(ها):	مریم انصاری
عنوان مقاله:	گزارش کارگاه اخلاق حرفه ای برای کتابداران
عنوان مجله:	کتابدار ۲.۰ – (عنوان لاتین: Kitābdār-i 2.0)
دوره مجله(Vol):
شماره مجله(Issue):
سال(Year):	۱۳۹۴
شناسه دیجیتال(DOI):
لینک کوتاه:	http://lib2mag.ir/535