رسانه‌های اجتماعی و کتاب (بخش اول: مقدمه)

امروزه مطالعه کردن یکی از شاخص‌های توسعه و رایج‌ترین محصول فرهنگی کشورهای مختلف محسوب می‌شود؛ زیرا مطالعه و فرهنگ کتاب‌خوانی نمایانگر رشد ملی و از نشانه‌های بارز بالندگی فرهنگ و تمدن هر کشور است. پیشرفت فناوری و زندگی ماشینی همان‌طور که شکل زندگی افراد جامعه را تغییر داده نیاز آنان به اطلاعات را نیز افزایش داده است، به‌طوری‌که امروزه اطلاعات به کالای ارزشمندی تبدیل شده و ملاک برتری کشورها از یکدیگر محسوب می‌شود. امروزه مطالعه تنها محدود به کتاب، مجله و یا روزنامه نمی‌شود و محمل‌های جدیدی که برای مطالعه به وجود آمده، راه را برای افزایش مطالعه گشوده است تا در هر زمان و در هر مکان بتوان به جستجوی سریع منابع دلخواه برای مطالعه دست‌یافت (صفوی، ۱۳۹۲).

کتاب برخلاف سایر رسانه‌ها که زبانی گویا دارد و به دلیل ویژگی چندرسانه‌ای بودن به‌سرعت خود را معرفی می‌کند، نیازمند معرفی توسط دیگر رسانه‌هاست (یزدان پناه، ۱۳۸۹). همان‌طور که از زمان‌های گذشته مرسوم بوده است، هر فردی که کتابی را مطالعه می‌کرد و مطالب آن را مناسب می‌یافت، آن را به دوستان و نزدیکان خود توصیه [و معرفی] می‌کرد. در زمان حال نیز این توصیه‌ها ادامه دارد؛ اما هم‌اکنون مکانیسم‌ها و ابزارهایی برای این امر ایجاد شده است که گاه شکل و ظاهر این ابزارها باعث می‌شود کارکرد ساده آن‌ها و اینکه جایگزین ابزارهای گذشته شده‌اند را فراموش کنیم. گرچه مدت‌زمان زیادی از ظهور اینترنت و ابزارهای آنلاین نمی‌گذرد، باوجوداین ابزارها بسیاری از تعاملات و مبادلات جامعه را متحول کرده و شکل و ساختار بسیاری از فعالیت‌های بشری را دگرگون ساخته‌اند (اکبری تبار، ۱۳۸۹). یکی از انواع این ابزارهای اینترنتی و آنلاین که عمر نسبتاً زیادی ندارد ولی به‌سرعت جای خود را باز کرده، رسانه‌های اجتماعی است. رسانه‌های اجتماعی گونه‌ای از ابزارهای الکترونیکی مبتنی بر وب ۲ هستند که به فراخور ماهیت و عملکرد خود به محملی برای اطلاع‌رسانی و دانش‌اندوزی تبدیل شده‌اند (صفوی، ۱۳۹۲). از رسانه‌های اجتماعی می‌توان برای کمک به جریان اطلاع‌رسانی کتاب و کتابخانه استفاده کرد و این رسانه‌ها می‌توانند حلقهٔ مفقوده در جریان اطلاع‌رسانی این حوزه را که ناشی از فقدان یا ضعف سایر رسانه‌هاست، کامل کنند.

با توجه به اهمیت این موضوع قصد داریم در هر شماره از این نشریه به ذکر تعریف، تاریخچه، ویژگی‌ها، مزایا و معایب رسانه‌های اجتماعی و انواع آن بپردازیم و کاربرد آن را در حوزه کتاب و کتابخانه بررسی نماییم و نیز رسانه‌های اجتماعیِ موضوعیِ مختص به این حوزه را معرفی کنیم.

در شماره آتی با ادامه این مبحث با ما همراه باشید.

منابع:

• صفوی، زینب (۱۳۹۲). شبکه کتاب‌خوانان حرفه‌ای گامی به‌سوی ارتقای نهضت مطالعه مفید. فصلنامه کتاب مهر، شماره ۱۰، صص ۷۶-۹۱٫
• یزدان پناه، جواد (۱۳۸۹). اطلاع‌رسانی کتاب از طریق رسانه‌های اجتماعی. فصلنامه کتاب مهر، شماره ۱، صص ۳-۸٫
• اکبری تبار، علی‌اکبر (۱۳۸۹). فعالیت گروهی کتاب محور در شبکه‌های اجتماعی مجازی. فصلنامه کتاب مهر، شماره ۱، صص ۵۸-۶۹٫

  نویسنده: عاطفه عبدی