اندازه و کیفیت منابع اطلاعات و استفاده از خدمات کتابخانه در یک کتابخانه دانشگاهی

 نکته: مقالات علمی – پژوهشی در مجله کتابدار ۲.۰ داوری نمی شود و با مسئولیت مترجم منتشر می گردد.
اگر از این ترجمه برای مقالات، پایان نامه‌ها و دیگر مطالب منتشر شده توسط شما، استفاده می شود لطفا نام مترجم را در رفرنس خود ذکر کنید و به رفرنس اصلی(لاتین) ارجاع مستقیم ندهید. (این کار از نظر اخلاق علمی صحیح نیست.)

اندازه و کیفیت منابع اطلاعات و استفاده از خدمات کتابخانه در یک کتابخانه دانشگاهی (کتابخانه‌ی دانشگاه کشاورزی میکائیل اکپارای امودایک)

مقدمه
دانشگاه کشاورزی میکائیل اکپارای امودایک (تأسیس ۱۹۹۴) به منظور آموزش در زمینه کشاورزی و رشته‌های مرتبط و همچنین به منظور پیشرفت یادگیری و تحقیقات بنیادین تأسیس شده است. این دانشگاه، ۹ دانشکده و ۲ آموزشگاه (آموزشگاه مطالعات عمومی و آموزشگاه مطالعات کارشناسی ارشد) و بخش‌های دانشگاهی دارد که همه‌ی این بخش‌ها در شهر امودایک ایالت ابیا در کشور نیجریه قرار گرفته‌اند. این دانشگاه شیوه عالی در آموزش، پژوهش و خدمات اجتماعی در کشاورزی، علم و فن‌آوری، پزشکی، دامپزشکی، کسب‌وکار و مدیریت مالی ایجاد کرده است. دانشگاه میکائیل اکپارا به‌واسطه‌ی اختیارات، قدمت، تجربه، دستاوردها و فلسفه‌اش یک دانشگاه ملی است؛ اما یک ویژگی بین‌المللی دارد و آن‌هم اینکه سخنرانان و دانشجویانی از سراسر کشور و خارج از کشور دارد. سخنرانان و دانشجویان با استفاده از کتابخانه دانشگاه، آزمایشگاه و دیگر تجهیزات مشغول پژوهش در زمینه‌های مختلف هستند. آن‌ها همچنین در پژوهش‌های ملی و بین‌المللی همکاری می‌کنند.

اهداف مطالعه
هدف از این تحقیق، بررسی متغیرهای اندازه و کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه‌ی دانشگاه کشاورزی میکائیل اکپارای امودایک بوده است.

اهداف خاص شامل:

1. تعیین ارتباط بین اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه
2. تعیین ارتباط بین کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه

سؤالات تحقیق:

سؤالات این پژوهش عبارت‌اند از:

1. چه رابطه‌ای بین اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه وجود دارد؟
2. چه رابطه‌ای بین کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه وجود دارد؟

روش‌شناسی:
ابزار اصلی برای جمع‌آوری داده‌ها برای این مطالعه، یک پرسشنامه بود. این ابزار مراحل اعتباریابی و سنجش پایایی را گذراند. محقق به‌تدریج و شخصاً، نسخه‌های پرسشنامه را بین کاربران کتابخانه توزیع کرد. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از جداول فراوانی و درصد به منظور پاسخگویی به سؤالات پژوهشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

پیشینه تحقیق:
رابطه‌ی بین اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده‌ی مؤثر از خدمات کتابخانه، همواره مهم بوده است. به نظر می‌رسد که رابطه‌ی مشخصی بین اندازه‌ی یک منبع اطلاعاتی معین و توانایی کتابخانه برای پاسخگویی به نیازهای کاربران (برنز، ۱۳۶۹) وجود دارد. به‌طور طبیعی، هرچقدر منابع اطلاعاتی بیشتر باشد، به شمار بیشتری امانت داده می‌شود (اسچوفیلد، کوپر و واترز، ۱۹۷۵). اندازه‌ی کلی منابع عبارت است از حجم کلی منابع اطلاعاتی حاضر در کتابخانه. آن‌ها ممکن است بر اساس قرارگیری در رده یا ستون، گزارش شوند (بن، ۱۹۷۴). به‌طور کلی این توافق وجود دارد که بین اندازه منابع اطلاعاتی در یک کتابخانه و عاملی مثل برتری نهاد دانشگاهی که کتابخانه به آن تعلق دارد، یک همبستگی مثبت وجود دارد. این برتری توسط امتیاز رده‌بندی دانشگاهی یا توسط تعداد و تنوع درجات فارغ‌التحصیلی اهدا شده اندازه‌گیری می‌شود. اندازه‌ی منابع اطلاعاتی کتابخانه و توانایی پاسخگویی به نیازهای استفاده کنندگان می‌تواند به‌صورت احتمال بیان شود و حتی اگر منابع اطلاعاتی به‌وسیله‌ی کتابداران حرفه‌ای و شایسته انتخاب شوند، این احتمال پاسخگویی بیشتر می‌شود (بیسلی، ۱۹۶۴). ورنر، کلاپ، روبرت و جردن در سال ۱۹۶۵ یک فرمول را برای تعیین اندازه‌ی بهینه یک مجموعه‌ی کتابخانه برای هر دانشگاه خاص تهیه کردند؛ اما در مورد این فرمول به‌صورت تجربی تا سال ۱۹۷۲ مطالعه‌ای صورت نگرفت. در این فرمول، اندازه‌ی بهینه‌ی مجموعه کتابخانه برای یک دانشگاه به‌صورت یک اندازه‌ی پایه به‌علاوه‌ی حجم مجموعه به تقسیم بر تعداد دانشکده‌ها و تعداد رشته‌های دوره لیسانس و تعداد رشته‌های دوره فوق‌لیسانس، محاسبه می‌شود. از روش تجزیه‌وتحلیل رگرسیون آماری استفاده شد که برای کتابخانه‌های دانشگاهی می‌توان از فرمول کلاپ-جردن به‌عنوان یک راهنمای محافظه‌کار برای حداکثر اندازه در گردآوری مجموعه‌ای مناسب استفاده کرد.

نتیجه‌ی دیگر این مطالعه این است که کتابخانه برای مؤسسات دانشگاهی فقط به عنوان یک منبع برای مطالعه و تحقیق نیست بلکه یک هدف است و بعضی از دانشگاه‌ها این آمادگی را دارند که کتابخانه‌های ملی یا منطقه‌ای را توسعه دهند در حالی که بعضی دانشگاه‌ها کتابخانه را به وسیله‌ای برای برطرف کردن نیازهای مطالعه و تحقیق در دانشکده‌هایشان محدود می‌کنند. یکی از کاستی‌های فرمول کلاپ و جردن این است که تفاوت در نیاز به کتاب‌ها را به حساب نیاورده‌اند، به فرض ریاضیات و تاریخ. در عوض در این فرمول فرض شده است دنیایی از موضوعات به‌وسیله‌ی جامعه‌ی دانشگاهی پوشش داده می‌شود و بنابراین تفاوت میان موضوعات را حذف می‌کند همانطوریکه تفاوت‌های بین افراد در استفاده از کتابخانه را در نظر نمی‌گیرد. نویسنده‌ی دیگری اعتقاد دارد از آنجایی که همه‌ی منابع اطلاعاتی به یک اندازه سودمند نیستند و شامل اطلاعات مشابهی نیستند، بنابراین احتمال پیدا کردن یک منبع سودمند بیشتر به ماهیت درخواست و ماهیت منبع اطلاعاتی بستگی دارد تا به‌اندازه منبع اطلاعاتی (کریکلاس، ۱۹۶۶). برای مثال ممکن است منابع اطلاعاتی یک کتابخانه در رابطه با موضوعی خاص از نظر اندازه خیلی کوچک باشد اما در آن موضوع خاص دارای جامعیت باشد و همیشه با دقت به‌روز و وجین شود. یک مجموعه‌ی ۵۰۰۰ کتابی در چنین کتابخانه‌ای می‌تواند بسیار مفیدتر از ۱۰۰۰۰ کتاب با همین موضوع در کتابخانه‌های دیگر باشد (جکسون، ۱۹۶۸).

این ادعا به‌وسیله‌ی تروسول (۱۹۶۸ و ۱۹۶۹) نیز مطرح شد. او بیان کرد که یک نقض و شکاف در منابع اطلاعاتی در برآوردن نیازهای کاربران مشکل ایجاد می‌کند؛ بنابراین هم‌زمان با افزایش اندازه منابع اطلاعاتی تعداد کتاب‌های به امانت گرفته شده به ازای هر دانشجو با همان نرخ افزایش نمی‌یابد. این نشان می‌دهد که توسعه‌ی حرفه‌ای به همراه نگهداری و بهره‌برداری منابع اطلاعاتی بیشتر از اندازه مهم است. آگولو و آگولو (۲۰۰۲) عوامل تعیین کننده‌ی اصلی اندازه و ویژگی‌های منابع اطلاعاتی دانشگاهی را بیان کرده‌اند که عبارت است از: تعداد دانش آموزان، مقدار علاقه به پژوهش و نیازهای دانشکده، ماهیت و هدف برنامه تحصیلی، روش‌های آموزشی، نزدیکی به کتابخانه‌های دیگر با منابع اطلاعاتی و همکاری‌های اجرایی با کتابخانه‌های دیگر.

مطالعه تجربی ‌ای فیدون (۱۹۹۷) بر توسعه‌ی گردآوری، شواهدی ارائه می‌کند مبنی بر اینکه سرانه‌ی کتاب‌ها و مجلات در کتابخانه‌های دانشگاهی نیجریه کمتر از حد میانگین هستند بنابراین منابع اطلاعاتی در این کتابخانه‌ها، ناکافی هستند. نادوزی (۲۰۰۶) تشخیص داد که: ناکافی بودن منابع اطلاعاتی به صورت موجود نبودن منابع دلخواه، ناکافی بودن تعداد منابع اطلاعاتی مورد نیاز، افزایش انتشاراتی که متفاوت با نیازهای برنامه‌ی درسی کاربران کتابخانه هستند و ارائه انتشارات منسوخ، در مجموع سبب تأثیر منفی در استفاده از خدمات کتابخانه می‌شوند. مطالعات تائید کرده است که اندازه منابع اطلاعاتی بر استفاده از خدمات کتابخانه تأثیرگذار است. برای مثال آنوما (۱۹۸۷) نشان داد که اکثریت دانش آموزان به خاطر اینکه کتابخانه منابع کافی ندارد، از کتابخانه استفاده نمی‌کنند. سال‌هاست که بودجه دولتی اختصاص یافته به دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها، روند تورمی را در نظر نگرفته است (سالیسو، ۲۰۰۰). این وضعیت به‌شدت، بر افزایش اندازه‌ی منابع اطلاعاتی در کتابخانه‌های دانشگاه نیجریه تأثیر گذاشته است. (آگبولا، ۱۹۹۸).

نتیجه طبیعی این امر، منابع اطلاعاتی ناکافی است که به‌نوبه‌ی خود بر استفاده از خدمات کتابخانه تأثیر معکوس دارد. کمبود منابع برای کسب منابع اطلاعاتی از اواخر دهه‌ی ۱۹۸۰ شروع شد و هنوز هم ادامه دارد؛ که این امر به دلیل یک رکود شدید در اقتصاد نیجریه و مدیریت نادرست اقتصادی بوده است (سالیسو، ۲۰۰۰). ناکافی بودن مقدار منابع اطلاعاتی در کتابخانه‌های دانشگاهی نیجریه در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ باعث افزایش سوگواری کتابداران شده است

نمونه‌هایی از این مرثیه‌ها شامل:

ایفیدون (۱۹۹۸)، اکاجا (۱۹۹۵)، اکوبو (۱۹۹۲)، ایفیدون (۱۹۹۲)، ایفیدون (۱۹۸۵)، بالارپ (۱۹۹۵ و ۱۹۹۲)، اولورانسولا (۱۹۹۵)، اویدیران (۱۹۹۸)، دیپولو (۱۹۹۸)، اخی دیم (۱۹۹۸)، آجیبرو (۱۹۹۸) و اکپینیونگ (۱۹۹۳). ایفیدون برخی از ویژگی‌های کتابخانه‌های دانشگاهی را به کمک جدول با هم مقایسه کرده (۱۹۹۹).

او ده کتابخانه از نیجریه، ده کتابخانه از آفریقا و ده کتابخانه از بریتانیا انتخاب کرد و اطلاعات شگفت‌انگیزی در مورد تعداد کتاب‌ها به ازای هر کتاب‌خوان، ارائه داد. دانشگاه‌های بریتانیا ۳۰۷ جلد کتاب به ازای هر خواننده دارند. دانشگاه دارالسلام در تانزانیا ۹/۳ کتاب به ازای هر خواننده دارد درحالی‌که در نیجریه فقط دانشگاه بایرو در کنکو می‌تواند برای داشتن ۲ کتاب به ازای هر خواننده به خود ببالد و دانشگاه ایالت ادو، اکوپما و دانشگاه علوم و فناوری ایلات ریورس و پورت هارکورت که همگی در نیجریه قرار دارند، ۰۷/. عنوان کتاب به ازای هر خواننده دارند. با این وجود، ایفیدون استدلال می‌کند که گاهی اوقات سرانه‌ی منابع اطلاعاتی کم است اما نه به دلیل اندازه‌ی ناخالص بلکه به این دلیل که نرخ رشد دانشگاه‌ها بسیار بالا است و به دنبال آن تعداد دانشجویان نیز بسیار زیاد است. این مطالعه توسط بانک جهانی تائید شد که می‌گوید: ثبت‌نام اغلب سریع‌تر از گنجایش برای برنامه‌ریزی و رشد مالی افزایش می‌یابد. به‌منظور متوقف کردن این وضعیت تأسف‌برانگیز، بانک جهانی از آمریکا، ۱۲۰ میلیون دلار وام گرفت و این مبلغ را در سه قسط به کتابخانه‌های دانشگاهی فدرال در نیجریه داده است. از جمله تسهیلات دیگر تأمین کتاب‌ها و مجلات کتابخانه بود. متأسفانه فقط قسط اول این وام قبل از مشکل سیاسی نیجریه در سال ۱۹۹۳ که منجر به پیچیدگی مسائل شد، دریافت شد. در پایان این طرح، ۲۰ دانشگاه شرکت‌کننده، ۱۷۸۹۷۸ جلد کتاب به ارزش ۷.۲۳ میلیون دلار آمریکا به دست آوردند. برای تهیه مجلات در مجموع ۱۲ میلیون دلار آمریکا برای ۲۰ دانشگاه شرکت کننده در پروژه، بودجه گذاری شد (بالاریب، ۱۹۹۵).

تقریباً همه‌ی دانشگاه‌ها تا پایان جولای ۱۹۹۳، تخصیص‌هایشان را به‌طور کامل مورد استفاده قرار دادند؛ زیرا مشکلات تکنیکی‌ای در رابطه با انتخاب مجله، اشتراک و خرید داشتند. یک پروژه‌ی مشابه که توسط اتحادیه اروپا برای دانشگاه‌های دولتی سرمایه‌گذاری شد نیز بی‌نتیجه ماند.

کتابخانه‌های دانشگاه نیجریه، هنوز هم با مشکلات منابع اطلاعاتی ناکافی دست‌وپنجه نرم می‌کند. این امر موضوعی جدی در استفاده از خدمات کتابخانه است. این واقعیت توسط اویسیکو و ادوول (۲۰۰۴) در بررسی‌هایشان در استفاده از کتابخانه‌های دانشگاه الابیسی انابانجو تأیید شد. در یافته‌های آن‌ها، ۱۹۲ مورد از پاسخ‌دهندگان (۲۹%) مجموع منابع در رشته‌ی خودشان را از نظر اندازه ناکافی دانستند و باید برای تهیه منابع اطلاعاتی بیشتر به کتابخانه‌های دیگر مراجعه می‌کردند. به همین دلیل ناکافی بودن اندازه منابع اطلاعاتی، دانشجویان دانشگاه آدو – اکیت مجبور بودند از دیگر کتابخانه‌های الیکا استفاده کنند. (۲۰۰۵).

استاندارد ایزو ۱۱۶۲۰ کیفیت کتابخانه را «مجموع خصایص و ویژگی‌های یک محصول یا خدمات که نشان دهنده‌ی توان کتابخانه در برآوردن نیازهای اعلام شده یا ضمنی است» تعریف می‌کند. در طول سال‌ها، شاهد تقاضا و رویکردهای مختلف، به‌منظور کیفیت بخشیدن به کتابخانه‌ها و خدمات اطلاع‌رسانی به‌خصوص در حوزه‌ی مدیریتی، بوده‌ایم (بروفی، ۲۰۰۴).

یک عامل رایج مفاهیم و رویکردهای مختلف در بحث کیفیت، تمرکز بر انتظارات و نیازهای کاربر است. بر طبق TQM، کیفیت خدمات به‌صورت درک مشتری از کیفیت محصول و ارائه‌ی خدمات آن، تعریف می‌شود (برنارد، ۱۹۹۴). کتابخانه‌های دانشگاهی باید برنامه‌های استراتژیک خود و همچنین اهداف نظام آموزشی عالی را برآورده سازند (پریچارد، ۱۹۹۶). آن‌ها مانند سایر مؤسسات خدماتی باید نشان دهند که از منابع داده شده برای هدف درست و در بهترین راه استفاده می‌کنند که بدین معناست که آن‌ها خدمات با کیفیت بالا فراهم می‌کنند (بویخورست، ۱۹۹۶). به‌عبارت‌دیگر از آن‌ها خواسته شده است برای توجیه هزینه‌هایشان و بکار بستن شیوه‌های جدید که شامل خدمات گسترده و پیشرفته می‌شود، ارزش خود را نشان دهند (اتال وارد، ۱۹۹۵). کیفیت کتابخانه‌های دانشگاهی به محصول و خدمات دیگر کتابخانه‌ها ارتباط دارد (پیندلووا، ۲۰۰۲).

از آنجایی که کتابخانه‌ها سازمان‌های خدماتی هستند، منظور از کیفیت یک کتابخانه اغلب همان کیفیت خدمات است. هرنون و نیچی (۱۹۹۹) خاطر نشان می‌کنند که کیفیت خدمات شامل سه زمینه است. منابع (منابع اطلاعاتی/محتوا)، سازمان (محیط خدماتی و تحویل منابع) و ارائه‌ی خدمات به‌وسیله‌ی کارکنان. هر یک از سه مورد فوق به ۵ عنصر کیفیت خدماتی وابسته‌اند که این ابعاد توسط پاراسورامان، زیتانل و بری (۲۰۰۵) تعریف شده‌اند یعنی: پایایی، اطمینان، ملموس بودن، همدلی و پاسخگویی. بروفی (۲۰۰۴) ۱۰ ویژگی کیفیتی قابل اجرا برای سرویس‌های اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌ای را شناسایی کرد:

کارایی (هر یک از خدمات کتابخانه، اساسی‌ترین هدف خود را برآورده سازد).

ویژگی‌ها (جنبه‌ای از خدمات ارائه‌شده به کاربران).

پایایی (شامل در دسترس بودن خدمات).

انطباق (خدمات مطابق با استاندارد مورد توافق، ازجمله استاندارها و پروتکل‌ها).

ماندگاری (پایداری در طول یک دوره از زمان).

رواج اطلاعات، قابلیت استفاده (سطحی از کمک‌های در دسترس برای کاربران).

زیبایی‌شناسی و ظاهر (خدمات فیزیکی و مبتنی بر وب).

کیفیت درک شده (نظر کاربران در مورد خدمات).

قابلیت استفاده (به‌خصوص مربوط به خدمات الکترونیکی) بروفی، ۲۰۰۴.

شاخص منابع کتابخانه کاتر در سال ۱۹۶۶ برای همبستگی کیفیت در آموزش‌وپرورش کارشناسی ارشد و منابع کتابخانه مورد استفاده قرار گرفت. مؤسساتی که در تمام زمینه‌ها قوی هستند یک منابع کتابخانه ملی عمده‌ای دارند و همه دانشگاه‌ها، هیئت علمی‌شان دارای کیفیت بالایی است، از شاخص منابع کتابخانه‌ای نسبتاً بالایی نیز برخوردارند (بن، ۱۹۷۴).

بااین‌حال، بیسلی (۱۹۴۴) استدلال کرد که کیفیت فقط در کتابخانه‌های کوچک یک نگرانی جدی است. جایی که به نظر می‌رسد بیشترین نیاز به کتابداران حرفه‌ای وجود دارد؛ اما متأسفانه بیشترین کمبود در این زمینه، در این کتابخانه‌ها وجود دارد. اگرچه اجبرو (۱۹۹۸) اصرار داشت که کیفیت خدمات کتابخانه تا حد زیادی به کیفیت منابع اطلاعاتی بستگی دارد. به‌طور سنتی کتابخانه‌های دانشگاه نیجریه منابع اطلاعاتی را برای برآوردن نیازهای اطلاعاتی مشتریانشان ایجاد می‌کنند؛ بنابراین استدلال می‌شود که کیفیت منابع اطلاعاتی بر استفاده از خدمات کتابخانه تأثیرگذار است (الگبوسی، ۱۹۹۴).

این استدلال زمانی که او بیان کرد که کیفیت منابع اطلاعاتی کتابخانه به عنوان یک معیار اندازه‌گیری رضایت کاربران کتابخانه از خدمات کتابخانه مشخص شده است، تقویت شد. میجری (۱۹۸۵) خدمات کتابخانه‌ای اندک را یک مشکل ملی توصیف کرده بود و این مشکل را به فقدان کیفیت منابع اطلاعاتی نسبت داد. نظر میجری به‌وسیله کولو “۱۹۹۵” تقویت شد. کولو بیان کرد که خدمات کتابخانه‌ای در نیجریه کیفیت پایینی دارد. او این کیفیت پایین را به کمبود شدید منابع اطلاعاتی با کیفیت برای هر نوع فعالیت مؤثر علمی و آموزشی در این کشور نسبت داد.

– اویدیران (۱۹۹۸) و دیگران در مورد زوال منابع اطلاعاتی، امکانات و خدمات در سیستم کتابخانه‌ای نیجریه به علت رکود اقتصادی، هشدار دادند. اگونرومبی (۲۰۰۳) وضعیت منابع اطلاعاتی کتابخانه را در کتابخانه‌های دانشگاه نیجریه، بر اساس ارزیابی کمسیون دانشگاه‌های (NUC) مورد ارزیابی قرار داد و نشان داد که بسیاری از دانشگاه‌ها به دلیل فقدان کیفیت منابع اطلاعاتی، اعتبار خود را از دست داده‌اند. استدلال می‌شود که کیفیت آموزش و پژوهش به کیفیت خدمات کتابخانه بستگی دارد که آن نیز به‌نوبه‌ی خود به کیفیت منابع اطلاعاتی بستگی دارد. بعلاوه اگونرومبلی (۲۰۰۴) استدلال کرد که بین کیفیت مواد فکری موجود و کیفیت تحقیق و دانش همبستگی وجود دارد. بطوریکه هیچ سیستم آموزشی‌ای، مهم‌تر از کیفیت معلمان نیست؛ و معلمانی که با فقدان منابع اطلاعاتی مواجه هستند نمی‌توانند فارغ‌التحصیلان باکیفیتی تربیت کنند درحالی‌که این امر یکی از پیش شرط‌های لازم برای توسعه‌ی ملی است. او توصیه می‌کند که کمیته کتابداران دانشگاهی در دانشگاه‌های نیجریه (CULNU) باید با رویکرد ارائه‌ی توصیه‌ها و مشاوره‌هایی برای صاحبان دانشگاه‌ها به منظور احیای کتابخانه‌های خود و تقویت کیفیت آن‌ها، سند تهیه شده توسط NUC را مطالعه کنند. بن (۱۹۷۴) تأکید کرد که کیفیت و نیاز کاربر بیش از کمیت بر اساس فهرست، باید در ساخت منابع اطلاعاتی به‌عنوان عامل تعیین کننده در نظر گرفته شود و کیفیت برای یک منبع اطلاعاتی مشخص، به نیازهای کاربران وابسته است و می‌تواند همراه با تغییر نیازها، تغییر کند. این مطالعه خواستار تحقیق و بررسی اندازه و کیفیت منابع اطلاعاتی در ارتباط با استفاده از خدمات کتابخانه‌ای در دانشگاه کشاورزی مایکل اکپارای است.

روش‌شناسی:
برای این تحقیق از روش مطالعه موردی استفاده شده است. ابزار اصلی برای جمع‌آوری داده‌ها در این تحقیق استفاده از پرسشنامه بوده است. پایایی و اعتبار این ابزار مورد بررسی قرار گرفته است. محقق نسخه‌هایی از پرسشنامه را بین نمونه‌ی کاربران کتابخانه که برای استفاده از خدمات کتابخانه، وارد کتابخانه شده بودند، توزیع کرد. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از جدول فراوانی و درصد مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند تا به سؤالات پژوهشی پاسخ داده شود.

یافته‌ها
از ۲۰۰ پرسشنامه‌ی توزیع شده، ۱۶۸ عدد بازگردانده شدند و همه‌ی این تعداد برای تجزیه‌وتحلیل مناسب و مفید بودند.

پاسخ‌دهنده‌ها با توجه به دانشکده‌ها

جدول ۱. توزیع پاسخ‌دهنده‌ها با توجه به دانشکده‌ها

درصد	فراوانی	دانشکده
۴.۸	۸	دانشکده‌ی علوم جانوری و سلامت (CASAH)
۲۰.۲	۳۴	دانشکده‌ی تکنولوژی و فرآیند ذخیره‌سازی مواد غذایی (CFPST)
۸.۳	۱۴	دانشکده اقتصاد کشاورزی، جامعه‌شناسی روستایی و توسعه‌ی روستا (CAERSE)
۴.۸	۸	دانشکده مهندسی و تکنولوژی مهندسی (CEET)
۳۶.۹	۶۲	دانشکده‌ی علوم بیولوژیکی و جسمانی (CBPS)
۹.۵	۱۶	دانشکده‌ی تجارت کشاورزی و مدیریت امور مالی (CABFM)
۲.۴	۴	دانشکده‌ی منابع طبیعی و مدیریت محیط‌زیست (CNREM)
۹.۵	۱۶	دانشکده‌ی علوم خاک و محصول (CCSS)
۳.۸	۶	دانشکده دامپزشکی (CVM)
۱۰۰	۱۶۸	کل

جدول ۱ توزیع پاسخ‌دهنده‌ها را بر اساس دانشکده‌ها نشان می‌دهد. دانشکده CBPS با ۶۲ پاسخ (۳۶.۹ درصد) بیشترین پاسخ‌دهنده را دارد و بعد از آن دانشکده CFPST با ۳۴ پاسخ‌دهنده (۲۰.۲ درصد) قرار دارد و کمترین پاسخ‌دهنده، ۴ نفر (۲.۴ درصد) بوده که مربوط به دانشکده‌ی CNREM است.

جدول ۲. توزیع پاسخ‌دهنده‌ها با توجه به وضعیت آن‌ها

درصد	فراوانی	شغل
۴.۸	۸	کارمند (کارکنان)
۹۵.۲	۱۶۰	دانشجو
۱۰۰	۱۶۸	کل

جدول ۲ توزیع پاسخ‌دهنده‌ها را با توجه به وضعیت شغلی آن‌ها نشان می‌دهد. اکثر پاسخ‌دهنده‌ها دانشجو بودند یعنی ۱۶۰ نفر (۹۵.۲ درصد).

جنسیت پاسخ‌دهنده‌ها

جدول ۳. توزیع پاسخ‌دهنده‌ها با توجه به جنسیت آن‌ها

درصد	فراوانی	جنسیت
۵۳.۶	۹۰	مرد
۴۶.۴	۷۸	زن
۱۰۰.۰	۱۶۸	کل

جدول ۳ توزیع پاسخ‌دهنده را بر اساس جنسیت آن‌ها نشان می‌دهد. تعداد پاسخ‌دهندگان مرد ۸۶.۳(۵۷.۲۳ درصد) بود درحالی‌که تعداد پاسخ‌دهندگان ۶۴۵ (۴۲.۷۷ درصد) بود. این اعداد نشان می‌دهند که توزیع پاسخ‌دهنده‌ها از نظر جنسیت نسبتاً خوب است.

 دامنه سنی پاسخ‌دهندگان

جدول ۴. توزیع پاسخ‌دهندگان بر اساس سن

درصد	تعداد	دامنه سنی
۸۶.۹	۱۴۶	۲۹-۲۰
۸.۳	۱۴	۳۹-۳۰
۴.۸	۸	۴۹-۴۰
۱۰۰	۱۶۸	کل

از لحاظ سن همان‌طور که در جدول ۴ نشان داده شده است، اکثر پاسخ‌دهندگان در محدوده سنی ۲۹-۲۰ سال (۸۶.۹ درصد) بودند و بعد از آن محدوده سنی ۳۹-۳۰ سال بیشترین پاسخ‌دهنده (۸.۳ درصد) را داشت.

آخرین مدرک تحصیلی پاسخ‌دهندگان

جدول ۵. توزیع پاسخ‌دهندگان بر اساس آخرین مدرک تحصیلی

درصد	تعداد	آخرین مدرک تحصیلی
۶۷.۹	۱۱۴	SSCE
۴.۸	۸	دیپلم
۱۹.۰	۳۲	کارشناسی
۸.۳	۱۴	کارشناسی ارشد
۱۰۰	۱۶۸	کل

همانطوریکه در جدول ۵ نشان داده شده است، اکثر پاسخ‌دهندگان مدرک SSCE داشتند و بعد از آن دارندگان مدرک کارشناسی با تعداد ۳۲ نفر (۱۹ درصد) و سپس دارندگان مدرک کارشناسی ارشد با تعداد ۱۴ نفر (۸.۳ درصد) قرار گرفته‌اند. کمترین تعداد پاسخ‌دهندگان مربوط به دارندگان مدرک دیپلم است و هیچ فردی دارای مدرک دکترا در بین پاسخ‌دهندگان وجود نداشت.

توالی استفاده از سرویس کتابخانه توسط پاسخ‌دهندگان

جدول ۶. پاسخ کاربران به توالی استفاده شده از خدمات کتابخانه‌ای

درصد	تعداد پاسخ‌دهنده‌ها	توالی استفاده
۲۲.۶	۳۸	روزانه
۲۸.۰	۴۷	۵-۴ با در هفته
۲۸.۶	۴۸	۳-۱ بار در هفته
۱۳.۱	۲۲	۳-۱ بار در ماه
۷.۷	۱۳	کمتر از یک‌بار در ماه
۱۰۰	۱۶۸	کل

با توجه به جدول ۶ که در بالا آمده است، ۳۸ نفر از پاسخ‌دهنده‌ها (۲۲.۶ درصد) به‌طور روزانه، ۴۷ نفر (۲۸.۰ درصد) ۵-۴ بار در هفته و ۴۸ نفر (۲۸.۶ درصد) ۳-۱ بار در هفته از کتابخانه استفاده می‌کنند. این در حالی است که ۲۲ نفر (۱۳.۱ درصد) ۳-۱ بار در ماه و فقط ۱۳ نفر (۷.۷ درصد) تنها یک‌بار در ماه از کتابخانه استفاده می‌کنند. از تجزیه‌وتحلیل جدول ۶، استفاده پاسخ‌دهندگان از کتابخانه به‌دست‌آمده است.

اندازه منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه

جدول ۷. پاسخ کاربران در مورد اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه در دانشگاه

درصد نمره مخالف		درصد نمره موافق		اندازه منابع اطلاعاتی
%	F	%	F
۱۰.۷	۱۸	۸۹.۳	۱۵۰	۱۶۸	ناکافی	a
۱۴.۳	۲۴	۸۵.۷	۱۴۴	۱۶۸	ناکافی در رشته تخصصی من	b
۲۳.۸	۴۰	۷۶.۲	۱۲۸	۱۶۸	استفاده من از کتابخانه به اندازه منابع اطلاعاتی وابسته است	c
۲۸.۶	۴۸	۷۱.۴	۱۲۰	۱۶۸	اندازه منابع اطلاعاتی برای استفاده من از کتابخانه کافی نیست	d
۷۵.۰	۱۲۶	۲۵.۰	۴۲	۱۶۸	اندازه منابع اطلاعاتی اثری بر روی استفاده من از کتابخانه ندارد	e

همانطوریکه در جدول ۷ نشان داده شده است، ۱۵۰ نفر (۸۹.۳ درصد) موافق‌اند که اندازه‌ی منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه، ناکافی هستند و در مقابل ۱۸ نفر (۱۰.۷ درصد) با این امر مخالف هستند. این نتیجه، نشان می‌دهد که اندازه‌ی منابع اطلاعاتی، همان‌طور که اکثریت ۱۵۰ نفری (۸۹.۳ درصد) موافق هستند، در کتابخانه‌ی دانشگاه ناکافی طبقه بندی شده است. ۱۴۴ نفر (۸۵.۷ درصد) از پاسخ‌دهندگان از اندازه‌ی منابع اطلاعاتی در رشته‌ی تخصصی‌شان ناراضی بودند درحالی‌که ۲۴ نفر (۱۴.۳ درصد) با این امر مخالف بودند. این نتیجه نشان می‌دهد که اکثر پاسخ‌دهندگان از اندازه‌ی منابع اطلاعاتی در رشته‌ی تخصصی خودشان، ناراضی بوده‌اند که این امر شاخصی است که نشان می‌دهد اندازه‌ی منابع اطلاعاتی در رشته‌های تخصصی مختلف در کتابخانه‌ی دانشگاه، ناکافی بوده است.۱۲۸ نفر (۷۶.۲ درصد) با عبارت «استفاده از خدمات کتابخانه به‌اندازه منابع اطلاعاتی وابسته است» موافق بوده‌اند. به‌عبارت‌دیگر، ۱۲۸ نفر (۷۶.۲ درصد) موافق بودند که استفاده‌ی آن‌ها از خدمات کتابخانه به‌اندازه‌ی منابع اطلاعاتی، وابسته است. در مقابل، ۴۰ نفر (۲۳.۸ درصد) با این امر مخالف بودند. این نتیجه نشان می‌دهد که استفاده از خدمات کتابخانه به‌اندازه‌ی منابع اطلاعاتی وابسته است؛ یعنی هر چه اندازه‌ی منابع اطلاعاتی بزرگ‌تر باشد، احتمال استفاده از خدمات کتابخانه بیشتر می‌شود. ۱۲۰ نفر (۷۱.۴ درصد) در پاسخ به سؤال نارضایتی ناشی از استفاده از خدمات کتابخانه به علت مناسب نبودن اندازه‌ی منابع اطلاعاتی، گزینه‌ی موافق را انتخاب کردند که بدین معناست که اکثر کاربران در استفاده از خدمات کتابخانه از اندازه‌ی منابع اطلاعاتی راضی نیستند. از طرف دیگر، ۴۸ نفر (۲۸.۶ درصد) با این امر مخالف هستند. این نتیجه نشان می‌دهد که در استفاده از خدمات کتابخانه سطح رضایت از اندازه‌ی منابع اطلاعاتی، پایین است. به‌عبارت‌دیگر، هر چه اندازه‌ی منابع اطلاعاتی بزرگ‌تر باشد، کاربران رضایت بیشتری از استفاده از خدمات کتابخانه خواهند داشت. ۴۲ نفر (۲۵.۰ درصد) با عبارت «اندازه‌ی منابع اطلاعاتی بر روی استفاده‌ی من از خدمات کتابخانه تأثیر نمی‌گذارد»، موافق بودند. از طرف دیگر، ۱۲۶ نفر (۷۵.۰ درصد) با این عبارت مخالف بودند. این نتیجه نشان می‌دهد که اندازه‌ی منابع اطلاعاتی، بر روی استفاده از خدمات کتابخانه اثر می‌گذارد. به‌عبارت‌دیگر، هر چه اندازه‌ی منابع اطلاعاتی بزرگ‌تر باشد، احتمال اینکه کاربران تحت تأثیر آن بیشتر از خدمات کتابخانه استفاده کنند نیز بیشتر خواهد شد. تجزیه‌وتحلیل نهایی ۵ شاخص اندازه‌ی منابع اطلاعاتی نشان می‌دهد که میان اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه، رابطه وجود دارد؛ زیرا اکثر کاربران یعنی ۱۲۰ نفر (۷۱.۴ درصد) موافق بودند که رضایت آن‌ها از استفاده از خدمات کتابخانه به‌اندازه‌ی منابع اطلاعاتی وابسته است و ۱۲۶ نفر (۷۵.۰ درصد) موافق بودند که اندازه‌ی منابع اطلاعاتی، استفاده‌ی آن‌ها از خدمات کتابخانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این پاسخ‌ها، ارتباطی میان اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه، رضایت از خدمات کتابخانه و تأثیرگذاری بر استفاده از خدمات کتابخانه را نشان می‌دهد.

کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه

جدول ۸. پاسخ‌های کاربران در مورد کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه در دانشگاه

پاسخ‌ها
تعداد کل مخالفان و درصد	تعداد کل موافقان و درصد			تعداد پاسخ‌ها	کیفیت منابع اطلاعاتی
%	F	%	F
۳۹.۳	۶۶	۶۰.۷	۱۰۲	۱۶۸	کیفیت پایین	a
۲۷.۴	۴۶	۷۲.۶	۱۲۲	۱۶۸	کیفیت منابع در رشته تخصصی من رضایت‌بخش نیست	b
۸۱.۰	۱۳۶	۱۹.۱	۳۲	۱۶۸	استفاده من از کتابخانه به کیفیت منابع اطلاعاتی وابسته نیست	c
۲۸.۶	۴۸	۷۱.۴	۱۲۰	۱۶۸	کیفیت منابع برای استفاده من از خدمات کتابخانه رضایت‌بخش نیست	d
۸۱.۰	۱۳۶	۱۹.۱	۳۲	۱۶۸	کیفیت منابع، استفاده من از خدمات کتابخانه را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد	e

همان‌طور که در جدول ۸ نشان داده شده است، ۱۰۲ نفر (۶۰.۷ درصد) با پایین بودن کیفیت منابع اطلاعاتی موافق بوده‌اند درحالی‌که ۶۶ نفر (۳۹.۳ درصد) با این امر مخالف بودند. این نتیجه نشان می‌دهد که کیفیت منابع اطلاعاتی، طبق توافق اکثریت ۱۰۲ نفری ۶۰.۷ درصد) در کتابخانه‌ی دانشگاه پایین است. ۱۲۲ نفر (۷۲.۶ درصد) با عدم رضایت از کیفیت منابع اطلاعاتی در رشته‌های تخصصی‌شان، موافق بودند درحالی‌که ۴۶ نفر (۲۷.۴ درصد) با این امر مخالف بودند. این نتیجه نشان می‌دهد که اکثریت پاسخ‌دهندگان از کیفیت منابع اطلاعاتی در رشته‌ی تخصصی‌شان راضی نبوده‌اند که این امر شاخصی است مبنی بر اینکه کیفیت منابع اطلاعاتی در رشته‌های مختلف در کتابخانه‌ی دانشگاه، پایین بوده است. ۳۲ نفر (۱۹.۱ درصد) با عبارت استفاده از خدمات کتابخانه وابسته به کیفیت منابع اطلاعاتی نیست، موافق بوده‌اند به‌عبارت‌دیگر، ۳۲ نفر (۱۹.۱ درصد) موافق هستند که استفاده‌ی آن‌ها از خدمات کتابخانه به کیفیت منابع اطلاعاتی بستگی ندارد. درحالی‌که ۱۳۶ نفر (۸۱.۰ درصد) معتقدند که استفاده‌ی آن‌ها از خدمات کتابخانه به کیفیت منابع اطلاعاتی وابسته است. این نتیجه نشان می‌دهد که استفاده از خدمات کتابخانه به کیفیت منابع اطلاعاتی بستگی دارد. کیفیت بهتر منابع اطلاعاتی، احتمال استفاده از خدمات کتابخانه را بیشتر می‌کند. ۱۲۰ نفر (۷۱.۴ درصد) با عدم رضایت از استفاده از خدمات کتابخانه به دلیل کیفیت منابع اطلاعاتی موافق بودند که بدین معناست که اکثریت پاسخ‌دهندگان از خدمات کتابخانه به دلیل کیفیت منابع اطلاعاتی، ناراضی بوده‌اند. از طرف دیگر، ۴۸ نفر (۲۸.۶ درصد) با این امر مخالف بوده‌اند. این نتایج نشان می‌دهد که رضایت ا استفاده از خدمات کتابخانه به دلیل کیفیت منابع، در سطح پایینی است. به‌عبارت‌دیگر، هرچه کیفیت منابع اطلاعاتی بالاتر باشد، کاربران از استفاده از خدمات کتابخانه راضی‌تر خواهند بود. ۳۲ نفر (۱۹.۱ درصد) با عبارت کیفیت منابع اطلاعاتی بر استفاده‌ی من از خدمات کتابخانه تأثیر نمی‌گذارد موافق بودند. بدین معنا که ۳۲ نفر (۱۹.۱ درصد) پاسخ‌دهندگان معتقد بودند که کیفیت منابع اطلاعاتی، استفاده‌ی آن‌ها از خدمات کتابخانه را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. ۱۳۶ نفر (۸۱.۰ درصد) با این عبارت که کیفیت منابع اطلاعاتی، استفاده‌ی آن‌ها از خدمات کتابخانه را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، مخالف بودند. این نتیجه نشان می‌دهد که کیفیت منابع اطلاعاتی، استفاده از خدمات کتابخانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، هر چه کیفیت منابع اطلاعاتی بالاتر باشد، احتمال اینکه کاربران تحت تأثیر آن از خدمات کتابخانه استفاده کنند نیز بیشتر خواهد شد. تجزیه‌وتحلیل نهایی ۵ شاخص در مورد کیفیت منابع اطلاعاتی به پاسخ سؤال دو اشاره می‌کند که ارتباط میان کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه وجود دارد؛ زیرا ۱۳۶ نفر (۸۱.۰ درصد) موافق بوده‌اند که استفاده‌ی آن‌ها از کتابخانه، به کیفیت منابع اطلاعاتی در کتابخانه‌ها وابسته است و رضایت استفاده از خدمات کتابخانه به کیفیت منابع اطلاعاتی آن وابسته است و ۱۳۶ (۸۱.۰ درصد) موافق بوده‌اند که کیفیت منابع اطلاعاتی بر استفاده‌ی آن‌ها از خدمات کتابخانه اثر داشته است.

اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه
ارتباط معناداری میان اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه وجود دارد. این نتایج نشان‌دهنده‌ی این ارتباط است. این ارتباط مثبت است بطوریکه استفاده از خدمات کتابخانه ۷۶.۲ درصد به‌اندازه‌ی منابع اطلاعاتی وابسته است و اندازه‌ی منابع اطلاعاتی ۷۵.۰ درصد بر روی استفاده از خدمات کتابخانه‌ای اثر می‌گذارد. لازم به تکرار است که اکثریت پاسخ‌دهندگان موافق بودند که رابطه‌ی میان اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه، پایین است، زیرا ناکافی بودن اندازه‌ی منابع اطلاعاتی به‌طورکلی و ناکافی بودن منابع در هر یک از رشته‌های کاربران به‌طور اخص، همانطوریکه در جدول ۷ نشان داده شده است منجر به نارضایتی از خدمات کتابخانه می‌شود. جردن (۱۹۶۳) و برن (۱۹۶۹) درحالی‌که با یافته‌های فوق موافق هستند ملاحظه کردند که همبستگی و رابطه‌ی مشخصی میان اندازه‌ی منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه وجود دارد؛ و توانایی پاسخگویی به نیازهای کاربران به‌اندازه‌ی منابع اطلاعاتی بستگی دارد که می‌تواند به‌صورت احتمالی بیان شود. به‌عبارت‌دیگر، هر چه اندازه‌ی منابع اطلاعاتی بزرگ‌تر باشد، توانایی سیستم کتابخانه در پاسخگویی به نیازهای کاربران نیز بیشتر خواهد بود. شفیدر، کوپر و واترز (۱۹۷۵) این مشاهده را با تأکید بر این نکته تقویت کردند که هر چه منابع اطلاعاتی بزرگ‌تر باشند، تعداد منابعی که برای برآوردن نیازهای کاربران به گردش در آورده می‌شوند نیز بیشتر خواهد بود. همچنین آنوما (۱۹۸۷) تصدیق کرد که اندازه‌ی منابع اطلاعاتی، استفاده از خدمات کتابخانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه
با توجه به یافته‌ها، رابطه‌ای معنادار میان کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه وجود دارد. این رابطه مثبت است بطوریکه استفاده از خدمات کتابخانه ۸۱.۰ درصد به کیفیت منابع اطلاعاتی وابسته است و کیفیت منابع اطلاعاتی ۸۱.۰ درصد استفاده از خدمات کتابخانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین اکثریت پاسخ‌دهندگان موافق هستند که رابطه‌ی میان کیفیت منابع اطلاعاتی و استفاده از خدمات کتابخانه در کتابخانه‌ی دانشگاه پایین است زیرا پایین بودن کیفیت منابع اطلاعاتی هم به‌طورکلی و هم به‌طور اخص در رشته‌های مختلف، همانطوریکه در جدول ۸ نشان داده شد، منجر به نارضایتی از استفاده از خدمات کتابخانه می‌شود.

در تأیید مطالب فوق، کارتر (۱۹۶۶)، کسی که از «شاخص منابع کتابخانه» برای همبستگی کیفیت استفاده کرد، دریافت که همه‌ی دانشگاه‌های دارای هیئت‌علمی با کیفیت بالا، در شاخص منابع کتابخانه و استفاده از منابع امتیاز نسبتاً بالایی کسب کردند. کوزت (۲۰۰۵) بیان کرد که یک شاخص کیفیت، نشانه‌ای است که کیفیت منابع اطلاعاتی و خدمات کتابخانه را نشان می‌دهد که این شاخص، نشان‌دهنده و نماینده‌ی کارآیی (بخش کتابخانه) است. بطوریکه نشان می‌دهد چه موقعی اهداف کتابخانه برآورده خواهند شد. همچنین نتایج این مطالعه با یافته‌های اولوگبونسای (۱۹۹۴) و آجیبرو موافق است. این دو فرد دریافتند که کیفیت خدمات کتابخانه و استفاده از آن‌ها تا حدود زیادی به کیفیت منابع اطلاعاتی وابسته است و کیفیت منابع اطلاعاتی یک کتابخانه به‌عنوان یکی از معیارهای اندازه‌گیری رضایت کاربران کتابخانه از خدمات کتابخانه، شناخته می‌شود. پیش از این‌ها مایگاری (۱۹۸۵) و کولو (۱۹۹۵) یافته‌های مشابهی را در مطالعات مختلف خود گزارش کرده بودند. اوگانرومبی (۲۰۰۴) این یافته‌ها را این‌گونه خلاصه کرد که میان کیفیت مواد فکری (منابع اطلاعاتی) موجود (در کتابخانه دانشگاه) و کیفیت تحقیقات و دانش، همبستگی وجود دارد.

نتیجه‌گیری
با توجه به یافته‌های این مطالعه، ثابت شده است که منابع اطلاعاتی در کتابخانه‌ی دانشگاه از نظر اندازه، ناکافی بوده است و با توجه به نیازهای کاربران از کیفیت بالایی برخوردار نبوده است. همچنین یافته‌های حاصل از مطالعه نشان می‌دهد که رابطه‌ی معناداری میان اندازه و کیفیت و استفاده از خدمات کتابخانه وجود دارد و این منابع اطلاعاتی تا حد زیادی بر استفاده از خدمات کتابخانه اثر می‌گذارند. با توجه به اینکه اکثریت پاسخ‌دهندگان از اندازه و کیفیت منابع اطلاعاتی راضی نبودند و رابطه‌ی معناداری میان این متغیرها و استفاده از خدمات کتابخانه وجود دارد و این متغیرها، استفاده‌ی کاربران از خدمات کتابخانه را تحت تأثیر قرار می‌دهند بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که خدمات کتابخانه در کتابخانه‌ی دانشگاه به‌طور کامل مورد استفاده قرار نمی‌گیرند زیرا کمبودهایی در منابع اطلاعاتی از لحاظ اندازه و کیفیت درک می‌شود.

توصیه‌ها

با توجه به نتایج این مطالعه توصیه‌های زیر پیشنهاد می‌شوند:

سرمایه‌گذاری بر روی کتابخانه دانشگاه باید به‌طور مناسبی صورت پذیرد تا اندازه‌ی منابع اطلاعاتی کتابخانه به میزان کافی برسد تا کتابخانه بتواند پاسخگوی ثبت‌نام‌های رو به افزایش دانشجویان، شروع دوره‌های جدید، استقرار بخش‌های دانشگاهی، دانشکده‌ها و هیئت‌علمی جدید و همچنین استخدام کارکنان اداری و دانشگاهی جدید باشد. وقتی‌که کتابخانه درصدد کسب منابع اطلاعاتی است باید با کاربران یا نمایندگان آن‌ها همکاری کند تا نظرات و توصیه‌های آن‌ها در مورد محتوای منابعی که مایل به داشتن آن‌ها هستند را دریافت کند. کتابداران نیز باید مطمئن شوند که کیفیت فیزیکی منابع اطلاعاتی‌ای که درصدد کسب آن‌ها هستند از استاندارد بالایی از لحاظ کاغذ به کار رفته، ظاهر چاپ یا فونت، صحافی، رنگ و تصویرسازی برخوردار باشند.

همچنین کتابخانه دانشگاه باید ICT و تسهیلات اینترنتی بیشتری مهیا کند تا کاربران بتوانند منابع اطلاعاتی دیگر را که به‌صورت الکترونیکی هستند یا به‌صورت CD، دیسکت و یا در اینترنت موجودند را جستجو و بررسی کنند. کتابخانه‌های دانشگاهی باید راه‌ها و روش‌های دیگر افزایش اندازه‌ی منابع اطلاعاتی را با توجه به بودجه‌ی موجود، بررسی کنند.

 

منبع: Size and Quality of Information Sources and the Use of Library Services in a University Library

مترجم: لیلا جباری

مشخصات استناددهی به این مقاله
نویسنده‌(ها):	لیلا جباری
عنوان مقاله:	اندازه و کیفیت منابع اطلاعات و استفاده از خدمات کتابخانه در یک کتابخانه دانشگاهی
عنوان مجله:	کتابدار ۲.۰ – (عنوان لاتین: Kitābdār-i 2.0)
دوره مجله(Vol):	۳
شماره مجله(Issue):	۴
سال(Year):	۱۳۹۶
شناسه دیجیتال(DOI):
لینک کوتاه:	http://lib2mag.ir/9094