معرفی استانداردهای آرشیوی:استاندارد تبادل داده توصیف آرشیو رمزگذاری شده «EAD»

مقدمه

آرشیو دربردارنده پیشینه فعالیت هایی است که سازمان‌ها و نهاد‌های‌کشوری انجام می‌دهند. این پیشینه‌ها درگذشته فقط قالب چاپی داشتند ولی امروزه گسترش منابع وبی و اتوماسیون های اداری موجب گسترش اسناد الکترونیکی شده است. بنابراین آرشیو امروزه اسناد رقمی و چاپی را با اهداف اداری-قانونی و فرهنگی-تاریخی نگهداری می کند.اساسی ترین دلیل نگهداری این منابع، ثبت آنها به عنوان شناسنامه ملی است که هویت یک ملت را نمایان می سازد. استانداردها در طول زمان برای تامین سیستمی موثر‌ و‌ منسجم برای آرشیوها و آرشیویست‌ها توسعه یافته اند(عادلی اسفنجانی، ۱۳۸۹). توصیف منابع در جهت دسترسی بهتر از وظایف آرشیو و آرشیومدار است.

استاندارد مجموعه ای از دستورالعمل ها و معیارهاست که طی آن فرایند تهیه یک محصول یا نحوه اجرای یک عملکرد را به نحو کامل شرح داده که توسط یک سازمان معتبر ملی یا بین المللی تائید و امضاء گردیده است. استاندارد یک توافق حرفه ای، توانا و مولد در تبادل اطلاعات، قابل استفاده در صورت کهنه شدن فناوری  است (انصاری، ۱۳۸۸).

استاندارد های توصیفی از مهمترین ابزارهایی است که آرشیومداران برای توصیف منابع آرشیوی از آنها بهره می‌گیرند. استانداردهای توصیف آرشیوی با تاکید بر برقراری پیوند بین تنظیم و توصیف و با هدف “اطمینان از تولید توصیف منطقی و روشن، تسهیل بازیابی و تبادل اطلاعات، کمک به اشتراک اطلاعات معتبر و یکپارچه سازی توصیف های مختلف در نظام اطلاعاتی واحد” ایجاد شده است.

استاندارد ساختارداده^[۱]، استاندارد ارزش داده^[۲]، استاندارد مبادله داده^[۳]و استاندارد محتوای داده^[۴]از جمله استانداردهای توصیف آرشیوی هستند(کوکبی، رضایی شریف آبادی، و اصنافی، ۱۳۹۱).

استاندارد تبادل داده، امکان انتقال و مبادله ساختار داده یا داده های منفردی-که تحت استاندارد ساختار داده کددار شده اند-فراهم می‌کند. به وسیله این استانداردها، اطلاعات را می‌توان به رایانه منتقل کرد. استاندارد فراداده‌ای آرشیو کدگذاری شده(ای.ای.دی^[۵]) نیز از جمله این نوع استانداردهاست، که در سال ۱۹۹۶ توسط دفتر توسعه شبکه و استانداردهای مارک کتابخانه کنگره برای جامعه آرشیومداران آمریکا تهیه شده است(کوکبی، رضایی شریف آبادی، واصنافی، ۱۳۹۱).

استاندارد فراداده‌ای موجب بهبود کیفیت خدمات سامانه های اطلاعاتی و تسهیل تبادل اطلاعات می شود. این استانداردها شامل داده‌هایی است که اطلاعات کتابشناختی، شکل ظاهری، خصوصیات فیزیکی، ساختار فنی و محتوای موضوعی یک منبع یا شی اطلاعاتی را توصیف می کند. استاندارد فراداده‌‌ای آرشیو کدگذاری شده معبرهایی به درون و برون استاندارد توصیف آرشیوی بین المللی عام^[۶] دارد (صمیعی،میترا، ۱۳۹۴).

معرفی استاندارد

توسعه اینترنت و لزوم ایجاد آرشیو دیجیتال موجب شد استاندارد تبادل داده در جهت حفاظت رقمی داده های توصیفی،”استاندارد توصیف آرشیوی رمز گذاری شده” در سال ۱۹۹۶ برای حفاظت داده های توصیفی استاندارد توصیف بین المللی عام و براساس طرح کدگذاری گسترش پذیر(اکس.ام.ال)^[۷] توسط  دفتر توسعه شبکه و استانداردهای مارک کتابخانه گنگره آمریکا منتشرشود .(Doranti & Franks, 2015)

هدف اصلی این استاندارد، شناسه گذاری محتوای ابزارهای بازیابی اطلاعات )فهرست‌ها، نمایه‌ها و راهنماها(  برای دسترسی به اشیای آرشیوی و مخازن نسخه های خطی در محیط شبکه‌ای است . این استاندارد امکان توصیف دقیق و جامع محتوا و ساختار معنایی مجموعه‌های اشیای آرشیوی را میسر می‌سازد. همچنین، موجب استاندارد سازی اطلاعات مجموعه‌های آرشیوی ذخیره شده در ابزارهای بازیابی اطلاعات می‌شود . به‌عبارت دیگر، پیشینه‌های تولید شده براساس این استاندارد، به دلیل استفاده از بستر نحوی و ساختار مناسب، تبادل اطلاعات میان نظا م‌های آرشیوی را بهبود می‌بخشند. این استاندارد، پرکاربردترین فراداده توصیفی در بافت آرشیوی به شمار می‌رود و با دارا بودن ویژگی های مناسب، قابلیت میانکنش پذیری با دیگر استانداردهای بافت فرهنگی را دارد(طاهری، سیدمهدی، ۱۳۹۱).

این استاندارد  توسط انگلستان در ۱۹۹۷ و کره ۲۰۱۱  مورد بهره برداری قرار گرفته است. استاندارد توصیف آرشیو رمز گذاری شده اگرچه برای منابع دیجیتالی طراحی نشده است ولی برای توصیف فراداده های مجموعه های دیجیتالی و آنالوگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. سازگاری با اصول آرشیوی و استانداردهای مرتبط از ویژگی های آن محسوب می شود. از کاربرد های آن هم می‌توان توصیف مجموعه آرشیوی، توصیف راهبری فضاهای اطلاعاتی سلسله مراتبی و پیچیده، رمزگذاری راهنماهای بازیابی آرشیوی را برشمرد. این استاندارد در سه سطح و ۲۶۶عنصر داده‌ای تعریف شده است(صمیعی،میترا، ۱۳۹۴) .

عناصر موجود در استاندارد

 این استاندارد با ایجاد عناصر توصیف چند سطحی بازیابگرهای جامعی را برای بازیابی مواد آرشیوی ایجاد می‌کند. وجود فراداده‌های تکراری دراستاندارد مورد بررسی، موجب توصیف همه جانبه ماده آرشیوی می‌شود و آرشیومدار با هر نگاهی به ماده آرشیوی می‌تواند آن را همه جانبه توصیف نماید که دسترسی بیشتر کاربران به آرشیو را ممکن می شود.

پانویس

[۱] Data Structure Standard

[۲] Data Value Standard

[۳] Data Interchange Standards

[۴] Data Content Standard

[۵] EAD

[۶] ISAD

[۷] XML

منابع

اشرفی, ف.، و بزرگی, ا. ا. (۹۰). خدمات مرجع مجازی سازمان اسناد وکتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران: ارزیابی کیفی. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری وسازماندهی اطلاعات، ۱۳۱-۱۴۷.

Doranti, L., & Franks, P. c. (2015). Encyclopedia of Archival Science. canada: Rowman& Littlffielo.

G.Krouse, M. (2010). Remote users in our midst: insights from Archivalmetrics project. Michigan: university of michigan.

M.Duff, w. (2010). The development, testing,and Evaluation of the Archival Metrics Toolkites. the American Archivist, ۵۶۹-۵۹۹.

Meyerson, j., Galloway, P., & Bais, R. (2012, October). Improving the userExprience of Professional Researchers:Applying a user-centraled Design framwork in Archival Reposities. Asist, ۲۸-۳۱.

School of information,university of michigan. (2010, 01 31). Archivalmetrics.ppt. Retrieved from Archivalmetrics: www.Archivalmetrics.org

نویسنده: فرزانه بهارلو