کتابدار 2.0 مجله کتابداری و کتابخانه 2.0
گسترش استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین تسهیل استفاده از ابزارهای ارتباطی مخصوصاً اینترنت باعث شده تا شبکه‌های اجتماعی مجازی یکی از ابزارهای محبوب و پرکاربرد در بین عموم مردم جامعه تبدیل شود. شبکه‌های اجتماعی یکی از انواع رسانه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند و سال‌های اخیر مخصوصاً یک سال گذشته زندگی آنلاین و آفلاین کاربران اینترنتی آن‌چنان تأثیرگذار بوده‌اند که شکل‌های ارتباطات اجتماعی نیز از این رسانه‌های جدید تأثیر پذیرفته است. رسانه‌های اجتماعی امروزه به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی بسیاری از مردم تبدیل‌شده‌اند.
از زمان ایجاد اولین شبکه اجتماعی مجازی تاکنون هزاران نوع ازاین‌دست وب‌سایت‌ها در سطح جهان ایجادشده است و در حال حاضر یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی در سطح جامعه و جهان تبدیل‌شده و از شهرت فراوانی برخوردار هستند. برای بسیاری از افراد استفاده از این شبکه‌ها یکی از کارهای روزمره در نظر گرفته می‌شود. این وب‌سایت‌ها به‌طور بالقوه‌ای چه در سطح روابط بین فردی و چه در سطح روابط اجتماعی، توانایی ایجاد تغییرات اساسی درزمینهٔ زندگی اجتماعی هر فرد را دارند. در اغلب موارد مهم‌ترین تأثیر این‌گونه وب‌سایت‌ها را حفظ و ارتقای روابط گذشته می‌دانند. این در حالی است که نباید از نقش این وب‌سایت‌ها در شکل‌گیری روابط جدید بین فردی غافل شد. از سوی دیگر هرچند که فعالیت در این‌گونه شبکه‌ها سبب تسهیل ارتباط دوستان می‌شود ولی به همان میزان با کاهش زمان مطالعه دانشجویان سبب اختلال در روند تحصیل می‌گردد (داستانی، ۱۳۹۴). کاربران باانگیزه‌های متفاوت از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند. نتایج پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد که از مهم‌ترین دلایل استفاده از این ابزار در بین کاربران ایرانی تقویت و توسعه روابط اجتماعی که همان ارتباط با دوستان و پیدا کردن دوستان جدید می‌باشد، اشتراک اطلاعات و سرگرمی می‌باشد (جوادی نیا و همکاران، ۱۳۹۱).
یکی از شبکه‌های اجتماعی که امروزه در بین عموم مردم رواج پیداکرده است شبکه اجتماعی تلگرام می‌باشد. تلگرام یک برنامه پیام‌رسان است که تمرکزش را روی سرعت انتقال پیام و امنیت گذاشته است. این برنامه با امکانات بالا و درعین‌حال رایگان می‌باشد. از امکانات این نرم‌افزار می‌توان به اشتراک عکس، ویدئو، متن و هر نوع فایلی به‌صورت خصوصی برای دوستان و آشنایان یا به‌صورت گروهی در گروه‌های بحث ۲۰۰ نفر (که البته با ویرایش جدید تلگرام ، ایجاد سوپر گروه با ظرفیت ۱۰۰۰ نفر نیز ممکن می‌باشد) اشاره نمود. برنامه پیام‌رسان تلگرام برای اولین بار در ۱۴ آگوست ۲۰۱۳ برای آیفون و بعد نسخه آلفا برای اندروید را در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۳ راه‌اندازی شد. تلگرام توسط پاول و نیکلای دوروف دو برادر روس پشتیبانی می‌شود. پاول پشتیبانی مالی و ایدئولوژیک و نیکلای مسئولیت بخش تکنولوژی در تلگرام را بر عهده دارد. نیکلای بر روی پروتکل‌های باز، ایمن و بهینه روی چندین مرکز داده کار می‌کند و درنتیجه تلگرام بسیار سریع و ایمن است. درعین‌حال که مؤسسان این برنامه روسی هستند اما مقر اصلی آنان شهر برلین در آلمان است (اشراقی، ۱۳۹۴).
با توجه به موارد ذکرشده و امکاناتی که این شبکه‌ها در اختیار کاربران قرار می‌دهند و همچنین انگیزه استفاده کاربران از این شبکه آیا می‌توان از این بستر جهت اهداف آموزشی و پژوهشی استفاده کرد یا خیر؟
این روزها در ستون حوادث روزنامه‌ها و جراید از کارکردهای منفی و سوءاستفاده‌ها از شبکه‌های اجتماعی مجازی مطالب زیادی به چشم می‌خورد و کمتر از کارکردهای مثبت این شبکه‌ها سخنی دیده می‌شود. ولی با این‌وجود بازهم نمی‌توان کارکردهای مثبت این شبکه‌ها را نادیده گرفت. و می‌توان با معرفی نمونه‌ای از کارکردهای مثبت آن، به گسترش فرهنگ استفاده درست از این ابزارهای تعاملی مجازی کمک کرد.
نمونه‌ای بارز از کارکردهای مثبت و علمی شبکه‌های اجتماعی مجازی مجله کتابدار ۲.۰ (lib2mag.ir) می‌باشد، که برگرفته از گروه‌های مجازی کتابدار ۲.۰ (librarian 2.0) در تلگرام می‌باشد (رمضانی، ۱۳۹۴). موفقیت یک رسانه یا گروه اجتماعی دلایل متفاوتی می‌تواند داشته باشد و یکی از مهم‌ترین آن تیم مدیریتی متخصص و قوی می‌باشد که بتواند گروه را مدیریت و کنترل کند تا گروه در جهت هدف حرکت کند و به بیراهه کشیده نشود مانند تمام گروه‌ها در محیط واقعی. از دیگر موارد موفقیت این گروه‌ها می‌توان به قوانین و آیین‌نامه‌های استفاده از گروه، حضور اساتید شناخته‌شده در گروه، تولید محتوای علمی در گروه (به‌غیراز مطالب کپی شده از منابع دیگر) و … اشاره نمود.
با توجه به موارد گفته‌شده فعالان شبکه‌های مجازی نیز می‌توانند با الگو گرفتن از گروه‌های تلگرامی کتابدار ۲.۰، مشورت با مؤسسین آن، جهت مخاطبان خود گروه‌هایی با اهداف و کارکردی مثبت ایجاد نمایند.
منابع:
- داستانی میثم، استفاده از شبکه‌های اجتماعی در آموزش پزشکی: فرصت‌ها و تهدیدها. هشتمین همایش یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی، ۱۵-۱۳ بهمن‌ماه، ۱۳۹۴
- جوادی نیا سید علیرضا، عرفانیان مرتضی، عابدینی محمدرضا، بیجاری بیتا. (۱۳۹۱). الگوی استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. طب و تزکیه.۲۲(۲).
- اشراقی امیر، چرا شبکه اجتماعی تلگرام رشد کرد؟ تجارت فردا. http://itiran.com/d/68677
- رمضانی امیر، سخن سردبیر: چرا مجله کتابدار ۲٫۰؟. مجله کتابدار ۲.۰، ۱(۲)، ۱۳۹۴. http://lib2mag.ir/article-id-1259
نویسنده: میثم داستانی
| مشخصات استناددهی به این مقاله | |
| نویسنده(ها): | میثم داستانی |
| عنوان مقاله: | گروه‌های تلگرامی کتابدار ۲٫۰: نمونه‌ای موفق استفاده علمی از شبکه‌های اجتماعی |
| عنوان مجله: | کتابدار ۲.۰ – (عنوان لاتین: Kitābdār-i 2.0) |
| دوره مجله(Vol): | ۱ |
| شماره مجله(Issue): | ۵ |
| سال(Year): | ۱۳۹۴ |
| شناسه دیجیتال(DOI): | |
| لینک کوتاه: | http://lib2mag.ir/2564 |
