پرونده ویژه۲: مشکلات نویسندگان و مترجمان(بخش دوم)

درود بر خوانندگان و همراهان همیشگی بخش پرونده ویژه ،خیلی خوشحالم که بار دیگر با مصاحبه ای جدید در خدمتتان هستم ،در بخش قبلی این قسمت به سراغ آقای آراز بارسقیان رفتیم و در کنار ایشان به بررسی مشکلات مترجمان پرداختیم ، امروز این افتخار نصیب ما شده که در کنار خانم نیکی ،به بررسی پاره ای از مشکلات نویسندگان بپردازیم.

شایسته است قبل از شروع مصاحبه ، مهمان این بخش از مجموعه پرونده ویژه را خدمتتان معرفی کنم ، ملاحت نیکی ،متولد رشت ،کارشناس مهندسی متالوژی از دانشگاه صنعتی سهند تبریز ،وی از سال هشتاد و نه شروع به نوشتن داستان کرد و محراب سانتا ماریا ، عنوان کتاب اخیری است که از وی منتشر شده است.

+ درود بر خانم نیکی ، ممنونم که قبول کردید به سوالات ما پاسخ بدید.

– سلام بر شما و خوانندگان عزیز مجموعه ی پرونده ی ویژه.

+ ابتدا خودتان در مورد مشکلات نویسندگان و منشا این مشکلات برایمان توضیح دهید.

– مشکل عمده نگاه به حرفه ی شریف نویسندگی است. نگاهی که در هر سطحی از جامعه وجود دارد و کسی این حرفه را به رسمیت نمی شناسد و … نویسندگی تامین مالی ندارد و تقریبا سفره ای خالی است که تنها میتوان به بهانه ی  عشق دورش نشست ، لاجرم این عشق همیشه کافی نیست . به این ترتیب نویسنده در همان حوزه ی کاری خود شروع به درآمد زایی کاذب می کند. سفارشی نویسی، باند بازی، داوری، فروش آموزش داستان نویسی ( تضمینی به شرط کمک به چاپ) !!

+ ناشران چگونه میتوانند در رفع این مشکلات سهیم باشند؟

-ناشران خود مولد مشکلات و بیشترین بهره برنده از این ضعف ها و کاستی ها هستند. ناشر حق دارد کتابی را رد یا قبول کند، ولی بعد از قبول کتاب باید تعهداتی نسبت به نویسنده اثر داشته باشد و به آنها عمل کند. جالب این جاست که نگاه اکثر ناشران به نویسنده ها از بالاست و برای چاپ اثر روی سر نویسنده منت می گذارند. در حالیکه بساط نشر وابسته به کار نویسنده هاست . تصور کنید نویسنده ها در یک حرکت جمعی و اعتراضی به ناشران اثری ندهند، خب در نشر و ناشر تخته می شود.

+ آیا دخالت بخش دولتی میتواند مشکلات شما را حل کند؟

– فکر نمی کنم، چراکه برخی مشکلات صنفی هستند و به صورت پیگیری سندیکاهای صنفی قابل پیگیری و حل می باشند ، دخالت و نظارت مستقیم نهادهای دولتی نمیتواند اتفاق مثبت و خوبی باشد.

+ رسانه چطور ؟میتواند گامی در جهت رفع مشکلات نویسندگان بردارد؟

– در مورد رسانه ها باید بگویم که تاثیرشان بدون شک مثبت هست و خواهد بود،مثلا” صفحات ادبی روزنامه ها که به معرفی و نقد کتاب می پردازند، برنامه های خوبی که در شبکه های مختلف رادیویی مثل رادیو فرهنگ، رادیو گفتگو و … در همین زمینه تولید می شود، تاثیرشان در جذب مخاطب برای ادبیات مثبت است.

+ وزارت ارشاد ادعا دارد که سانسور کردن باعث میشود که کتاب ها در چهارچوب اخلاقی منتشر شوند، این چهارچوب را شرح دهید و بگویید آیا تمامی کتاب هایی که سانسور میشوند خارج از این چهارچوب هستند؟

– خلاصه بگویم ،هیچ چهار چوبی برای شرح دادن وجود ندارد. هیچ سیستم سانسوری، هر چقدر قوی و کامل باشد هم ، نمی تواند چهارچوبی تعریف کند. گاهی در آثار منتشر شده مطالبی بوده که عبور آن مطالب از ماشین سانسور بعید به نظر رسیده و گاهی مطالب عادی و روزمره و روتین سانسور شده. نمی توان هدفمندی و هوشمندی خاصی پشت قضیه دید. هر چند بحث محتوایی به نظرم بیشتر مدنظر بوده ولی گاهی تا حد بازی با کلمات و نوع کاربرد آنها افول داشته.

+ آیا واگذار کردن مسئولیت سانسور به بخش خصوصی، مشکلات ناشی از سانسور را کمتر میکند؟

– من فکر می کنم مشکلات ، به دلیل تداخل روابط و …. بیشتر هم شود و امکان تحقیر و سو استفاده نویسنده شدید تر شود.

+ آیا نویسندگان بعد از انتشار کتاب باز هم مجبورند با مشکلات دست و پنجه نرم کنند؟ چه مشکلاتی؟

-البته که بله ،مخصوصا اگر در شهرستان باشی. روال کلی کار یکسان می باشد، ارتباط با ناشر ، پذیرش شرایط یکطرفه ی ناشر ، تعیین زمان چاپ از طرف ناشر ، اخذ مجوز از ارشاد و …. بعد از چاپ هم عرضه و معرفی کتاب. اکثر کتاب ها فقط در تهران و به ندرت در چند شهر بزرگ پخش می شوند و اغلب نویسنده ی شهرستانی باید مدت ها برای رسیدن کتاب به ویترین کتابفروشی ها پیگیری کند…

+ چرا کتب نویسندگان ایرانی به زبان های دیگر ترجمه نمیشود؟

– دو مورد از شاخص هایی که در آثار داستان نویسان ایرانی دیده میشود، ضعف تجربه ی زیستی و عدم تجربه فضاهای جدید و به کار گیری آن در ادبیات است. به این ترتیب داستان های تولیدی اغلب شخصیت محور هستند نه فضا محور، البته نمی توان گفت این به خودی خود ضعف تلقی میشود ولی به نظر من تنوع و جذابیت را از آثار گرفته. شاید ضعف دیگر به این برگردد که نویسندگان جوان ما برای نوشتن و مطرح شدن عجله دارند و در حیطه ی نوشتاری داستان خود تحقیق نمی کنند، در حالی که نویسندگان مطرح که آثار ماندگار و شاخص به وجود آورده اند، سال ها وقت برای نت برداری ، تحقیق ، بازدید مکانی ….میگذاشتند ، به همین علت آمارهای جدید به تخیل صرف وابسته میشود .

+ ممنون از اینکه همراه ما بودید ، کتاب جدیدتان کی منتشر میشود؟

– مشغول نوشتن رمانی هستم که ایده ی آن بر اساس تجربیاتم در محیط کارگری و کارخانه ها شکل گرفته و حقیقتا معلوم نمیدانم چه زمانی منتشر میشود.

مصاحبه کننده: محمدرضا چهارسوقی

۱۸ تیر ماه ۱۳۹۵