چگونه سواد اطلاعاتی را آموزش دهیم؟

کیتلین مک لمور^[۱] به عنوان یک کتابدار مدرسه و متخصص فناوری، علاقه خاصی به یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ داشت که نشان داد ۸۰٪ دانش آموزان دوره متوسطه نمی­‌توانند تفاوت بین اخبار و یک تبلیغ پولی را در صفحه اصلی وب‌سایت‌ها بیان کنند. این تحقیق که توسط گروه آموزشی تاریخ استنفورد انجام شده، الهام‌بخش رساله­‌ی مک لمور برای دکترای وی از دانشگاه جان هاپکینز بود.

مک لمور که در مدرسه مقدماتی شاریکرست^[۲] در سن‌پترزبورگ فلوریدا کار می­‌کند، یک واحد هفت‌روزه را برای یک کلاس مطالعات اجتماعی مدرسه راهنمایی تشکیل داد تا به دانش‌­آموزان بیاموزد که چگونه اعتبار اطلاعات آنلاین را به عنوان بخشی از کار در کلاس‌شان ارزیابی کنند. ارزیابی­‌های انجام شده قبل و بعد از ارائه واحد نشان داد که دانش‌­آموزان در مهارت‌­های سواد اطلاعاتی خود به شکل معناداری گام‌­های چشم‌گیری برداشته‌­اند.

مک لمور گفت: «شما اصطلاح «بومی دیجیتال» را بسیار می­‌شنوید و من فکر می­‌کنم که برخی تصورات غلط در مورد این اصطلاح وجود دارد، غرق شدن در تکنولوژی، لزوماً بدان معنی نیست که می­‌دانید چگونه از آن برای یافتن اطلاعات استفاده کنید. دانش‌­آموزان لزوماً در استفاده از اطلاعات و رسانه‌­ها مهارت ندارند. آن‌ها بیشتر در مورد راه‌­های دست‌کاری رسانه­‌ها فکر می­‌کنند.»

تیم معلمان و کتابداران

مک لمور معتقد است روش­‌های زیادی برای آموزش سواد اطلاعاتی وجود دارد. او در رساله‌­اش روش خود را به عنوان «یک واحد آموزشی مبتنی بر نظم و انضباط با همکاری معلم و کتابدار» توصیف می­‌کند. این روش آموزش سواد اطلاعاتی را با دانش محتوا ادغام می­‌کند. کتابداران و معلمان همراه با هم‌کلاس درس را برای آموزش مطالب و بازی برخی از فعالیت‌های یادگیری به شکل تیمی اداره می­‌کنند.

آنچه مک لمور نشان داد این است که ادغام محتوا و مشارکت کتابدار بیشترین تأثیر را داشته است درحالی‌که اثرات بازی‌سازی نامشخص بود.

به عقیده­ مک لمور، آموزش سواد اطلاعاتی به حوزه­‌ی کاری کتابداران تعلق دارد که برای ارزیابی منابع اطلاعات، آموزش مستقل ارائه می­‌دهند. آنچه او می­‌خواست انجام دهد این بود که این دستورالعمل را با مطالبی که دانش‌­آموزان در حال مطالعه بودند پیوند دهد.

وی گفت: «سواد اطلاعاتی باید در همه­‌ی برنامه­‌های درسی گنجانده شود و نمی­‌تواند یک درس و برای یک‌بار در کتابخانه باشد. این چیزی است که واقعاً باید یکپارچه و هماهنگ شود؛ و این هماهنگی باید به عنوان مشارکت بین همه ذینفعان – معلمان کلاس، کتابداران و متخصصان فن‌­آوری- انجام شود. این فقط برای آموزش یک شخص یا یک کلاس نیست و واقعاً چیزی است که تقریباً در هر موضوع تأثیر می­‌گذارد.»

به عنوان بخشی از این واحد، دانشجویان برنامه سواد اطلاعاتی علم بررسی^[۳] آنلاین را که یک برنامه درسی پرداخت است، به اتمام رساندند. آن‌ها همچنین با استفاده از منابعی که خودشان پیدا کردند و همچنین منابع تأیید شده توسط کتابدار، یک پروژه تحقیقاتی در مورد یک شخصیت تاریخی آمریکایی را به اتمام رساندند. نتایج نشان داد، درحالی‌که دانش آموزان منابع خوبی را انتخاب کردند، آن‌ها سخت توضیح دادند که چرا این منبع معتبر است؟

مک لمور گفت: «با توجه به نتایج من فکر می‌­کنم که جنبه‌­های مختلف زیادی برای اطلاع‌­رسانی، اخبار و سواد رسانه‌­ای وجود دارد. ارزیابی یک منبع، انتخاب منبع، توضیح اینکه چرا منبع را انتخاب کرده‌­اید و سپس از آن استفاده می­‌کنید، همه این‌ها مهارت‌های مختلفی هستند.»

از نظر مک لمور: حضور کتابدار در کلاس مهم بود. کتابدار توانست عملکرد خوب و مباحثه را نشان دهد. این اجازه می‌­دهد تا معلم، متخصص محتوا باشد. کتابدار می­‌تواند به عنوان کارشناس اطلاعات و یا کار تحقیق وارد شود. آن‌ها برای کمک به دانشجویان، مکمل یکدیگرند.

مک لمور بازی را برای تشویق تعامل دانش‌­آموزان قرار داد. دانش­‌آموزان می‌توانستند برای تکمیل دروس و فعالیت­‌ها نشان و امتیاز کسب کنند و یک تابلوی راهنما وجود داشت که نشان می­‌داد گروه‌های مختلف چگونه کار می­‌کنند.

«برخی از دانشجویان گفتند که آن‌ها به نکات توجه می‌کنند و می­‌خواهند همه نشان­‌ها را بگیرند، اما بسیاری از آن‌ها حتی آن را ذکر نکردند؛ بنابراین هنوز مشخص نیست که بازی چه تأثیراتی داشته است.»

بزرگسالان در تقابل با سواد رسانه‌­ای

مک لیمور در پایان‌نامه خود در رابطه با دانش اظهار داشت: هنوز می­‌توان در زمینه آموزش سواد اطلاعاتی کارهای زیادی انجام داد. وی گفت: «هنوز راه طولانی وجود دارد زیرا این جنبه بزرگی از زندگی ما است و بزرگسالان لزوماً مهارت لازم را ندارند، بنابراین واقعاً کار زیادی در پیش داریم.»

پانویس:
[۱]. Caitlin McLemore
[۲]. Shorecrest
[۳]. Checkology

منبع: این نوشته ترجمه مطلبی با این عنوان است: How to teach information literacy

مترجم: ثریا زنگنه

چگونه می‌توان سواد اطلاعاتی را در دوره‌ای از دروغ (آلودگی اطلاعات) آموخت؟

آشنایی با مدرسه سواد اطلاعاتی