آشنایی با فناوری سی پکس

معرفی فناوری سی پکس^۱

اس.آی.پی.ایکس. که سی پکس^۲ تلفظ می شود، فناوری جدیدی برای مدیریت منابع درسی رقومی است. این تکنولوژی هم برای نهادهای دانشگاهی و هم دانشجویان، به صورت دوجانبه سودمند و با نیازهای خاص دانشگاه ها منطبق است. کتابخانه ها با اشتراک منابع و بهرمندکردن دانشجویان و اعضای هیات علمی سعی می کنند با کمترین میزان حق کپی رایت، بیشترین سودمندی را برای کاربران فراهم کنند. بنابراین تمامی اعضا می توانند از منابع خریداری شده در سطح دانشگاه به طور رایگان استفاده کنند. مبحث حق مولف یکی از پیچیده ترین مباحث در استفاده از منابع اطلاعاتی به ویژه منابع الکترونیکی است که با دسترسی های غیرمجاز موجب ضرر و زیان ناشران می شود. از سوی دیگر کتابخانه ها و دانشگاه ها سالانه مبلغ هنگفتی را صرف خرید بسته های اطلاعاتی میکنند که بخش زیادی از این منابع شاید مورد استفاده قرار نگیرند. لذا سی پکس در تلاش است که با درنظر گرفتن هزینه عادلانه هم برای کتابخانه ها و هم برای ناشران مقرون به صرفه باشد.

در حال حاضر سی پکس در چندین موسسه دانشگاهی استفاده و به عنوان تکمیل کننده گردش کارها و زیرساخت های موجود مدرسه ارائه می شود. این فناوری از روشهای نوین آموزش پشتیبانی می کند.^۳

راه های زیادی وجود دارد تا دانشکده ها از فناوری انعطاف پدیر سی پکس استفاده کنند. این خدمات می تواند به صورت مستقیم یا به واسطه و با همکاری کتابخانه و کتابفروشی انجام شود. دانشگاه ها برای شروع می توانند از یک موارد زیر استفاده کنند و سپس سی پکس را در سطح دانشگاه گسترش دهند:

• دوره های آموزش کتابخانه ای

• یکپارچه سازی با سامانه های مدیریت آموزش

• کتابفروشیها، مراکز کیی و قسمتهای جزوه های درسی

• آموزش برخط و از راه دور

• برنامه های مطالعات مداوم (به صورت مختلط)

• دوره های موک^۴ با ثبت نام آزاد و جهانی

خدمات سازمانی سی پکس شامل جزئیات زیر است:

• استفاده نامحدود از بستر وب برای ایجاد فهرست های سفارشی خواندنی ها و ارائه آن به دانشجویان

• راه اندازی و اتصال به منابع خریداری شده کتابخانه و دسترسی رایگان به منابع، محتواهای ارائه شده ناشر، نظام یکپارچه حق مولف

• با توجه به نوع انتخاب شما در استفاده از سی پکس به سامانه آموزش دانشگاه خود متصل می شوید.

• براساس قیمت و ساختار دسترسی، فرصت توذیع استاد و منابع آموزشی ایجاد شده را خواهید داشت

• تجزیه و تحلیل بهبود تصمیم گیری

• آموزش عملی مدیران، کارکنان پشتیبانی و مربیان

• پشتیبانی برجسته مشتری و خدمات مجوزهای اضافی برای محتواهایی که به طول خودکار مجوز ندارند.

پروکوئست این خدمات را برای موسسات دانشگاهی آمریکا شروع کرد. سی پکس در سال ۲۰۱۱ در دانشگاه استانفورد برای اولین بار به صورت آزمایشی و به عنوان یک طرح پژوهشی آغاز به کار کرد. پس از آن دانشگاه های نوتردام^۵ ، ایلینوی^۶ ، دنور^۷ ، پپردین^۸ ، تگزاس^۹ و … از این طرح استفاده می کنند. علاوه بر این، سی پکس با طیف گسترده ای از ناشران و تولیدکنندگان محتواها که فراداده ارائه می دهند به صورت مستقیم ارتباط دارد.^۱۰

نحوه عملکرد سی پکس

نخست صاحبان، محتوای خود را در سیستم سی پکس ثبت نام می کنند و برخی قوانین پرداخت و محدودیت های دسترسی را لحاظ می کنند. این محتوا در محل مطمئنی نگهداری می شود. کتابخانه ها نیز می توانند محتوای فهرست های خود و همچنین محتواهای ارزشمند رایگانی که به صورت آزاد در وب وجود دارد را پس از ارزیابی در سیستم سی پکس وارد کنند. استاد با جستجوی کلیدواژه ای ساده، محتواهای مرتبط را در بستر وب یا سی پکس می یابد سپس لینک آنرا به مباحث درسی دانشجویان اضافه می کند. این عمل معمولا روی سیستم آموزشی دانشگاه انجام می شود. دانشجو روی لینک مربوط کلیک می کند و پس از اعمال تخفیف های لازم، حق استفاده را پرداخت می کند و از منبع دیجیتالی بهره می برد. این دسترسسی می تواند یا برای خواندن و یا برای چاپ و یا هردوی اینها باشد.^۱۱

تصویر ۱ تا حدی مشخص کننده نحوه عملکرد سی پکس است:

تصویر۱

مزایای استفاده از خدمات سی پکس

استفاده از خدمات سی پکس برای کتابخانه ها، مربیان و دانشجویان که همه جا با منابع دوره ها به کمک نیاز دارند، منافع زیادی دارد:

• کتابخانه ها تنها برای یک کاربر واقعی هزینه پرداخت می کنند و ۳۰%-۶۰% در بودجه صرفه جویی می کنند.

• با مجوزهای مدیریتی، در تلاش و وقت کارکنان صرفه جویی و موجب بهره وری کارکنان می شود.

• با خریداری منابع آموزشی به صلاحدید کتابخانه و حذف پرداخت حق کپی رایت منابع اشتراکی کتابخانه ۲۰%-۳۰% در هزینه دانشجویان صرفه جویی می شود.

• از تحلیل های بدست آمده می توان برای تصمیم گیری بهتر و مدیریت بودجه استفاده کرد.

• موجب کاهش مسئولیت سوءاستفاده غیرعمدی از منابع دارای حق مولف می شود.

• فهرست جامعی از بیش از ۲۴ میلیون سند پی.دی.اف. ناشران به طور خودکار از سی پکس در دسترس است.

• برای دانشجویان و دانشکده امکان ارتباط بصری در همه دوره ها و گردش کارها وجود دارد.

تصویر۲ به طور خلاصه مزایای استفاده از خدمات سی پکس را برای ۴ گروه از کاربران نمایش می دهد

تصویر۲

نتیجه گیری

در حال حاضر که مراکز آموزشی- پژوهشی و کتابخانه ها و دانشگاه ها با حجم زیادی از اطلاعات مواجه هستند که گاهی استفاده از آنها فرایندی پیچیده و گیج کننده دارد استفاده از سیستمهای یکپارچه سازی دسترسی و استفاده می تواند راهکار بسیار سودمند باشد. علاوه براین استفاده از این منابع معمول هزینه های زیادی را به دانشگاه و کاربران تحمیل می کند. این هزینه ها هم هزینه های مالی را دربر دارد و هم هزینه های اعتبار منبع و هم هزینه های استفاده نادرست و غیرقانونی. بنابراین سی پکس با شناخت نیاز کاربران مختلف از طیف های مختلف راهکاری را ارائه می دهد که هر گروه به نیازهای خود دسترسی پیدا کنند. کتابداران با استفاده از این سیستم علاوه بر ارزیابی مجموعه های خود و نشان دادن ارزشمندی آنها، موجب افزایش حجم استفاده از آنها می شوند. ناشران و تولیدکنندگان، نیازها را شناسایی می کنند و براساس آنها محتواهای مناسب را پیشنهاد می دهند. استادان خواندنی های سودمند و با کیفیت را به سادگی تهیه و ارائه می کنند. در نهایت دانشجویان نیز با کمترین هزینه ممکن به بهترین و بیشترین منابع اطلاعاتی دسترسی پیدا می کنند.

پانویس:

۱. SIPX

۲. http://www.sipx.com/wp-content/uploads/2014/07/SIPX_Overview_Dec_15_2012.pdf

۳. https://americanlibrariesmagazine.org/2016/05/02/libraries-open-up/

۴. MOOC

۵. University of Notre Dame

 University of Illinois (Urbana-Champaign) .6

۷. University of Denver

۸. Pepperdine University

 University of Texas (Austin) .9

۱۰. http://proquest.libguides.com/sipx

۱۱. http://www.sipx.com/wp-content/uploads/2014/07/SIPX_Overview_Dec_15_2012.pdf

 

نویسنده: شهربانو صادقی گورجی

مشخصات استناددهی به این مقاله
نویسنده‌(ها):	شهربانو صادقی گورجی
عنوان مقاله:	آشنایی با فناوری سی پکس
عنوان مجله:	کتابدار ۲.۰ – (عنوان لاتین: Kitābdār-i 2.0)
دوره مجله(Vol):	۲
شماره مجله(Issue):	۳
سال(Year):	۱۳۹۵
شناسه دیجیتال(DOI):
لینک کوتاه:	http://lib2mag.ir/4500