نگاهی بر رایانش ابری؛ مدلی که این روزها بر سر زبان‌هاست (بخش دوم)

رایانش ابری و فرصت‌ها
– حذف خدمات تعمیر و نگهداری
– افزایش امنیت
– توسعه‏پذیری خدمات
– دسترسی از هر جا (نابستگی به مکان)
– انجام خودکار بسیاری از وظایف مدیریتی
– در دسترس بودن همیشگی
– تسهیل تهیه نسخۀ پشتیبان
– متمرکز کردن داده‏ها
– برقراری موافقت‌نامه سطح سرویس
– اقتصاد رایانش ابری (کاربران رایانش ابری می‌توانند از هزینۀ سرمایه‌های لازم برای خرید سخت‌افزار و نرم‌افزار و خدمات دوری کنند، زیرا هزینۀ اولیه‌ای برای خرید به آن‌ها تحمیل نمی‌شود. ازجمله مزایای اقتصادی دیگر اشتراک زمانی، زیرساختی، تجهیزاتی در ارائه منابع رایانشی و دسترسی آسان‌تر و ارزان‌تر به اطلاعات است. از طرفی به دلیل عدم نیاز به وجود فضا (مجازی و حقیقی) برای ذخیره‌سازی اطلاعات هزینه‌های آرشیو نیز در استفاده از این روش حذف می‌شود.)

رایانش ابری و تهدیدها
– عدم شفافیت در دسترسی (در ابر عمومی سازمان هیچ‌گونه دسترسی به مراکز داده‏های خدمات دهنده ندارد. اطلاعات سازمان از زیرساخت خدمات دهنده همان قدری است که از سوی آن شرکت در اختیار سازمان قرار داده‌شده است)
– خطر شنود و سرقت اطلاعات و تجاوز به حریم خصوصی کاربران و عدم قابلیت اطمینان کامل
– اختلافات حقوقی و قانونی: ذخیره اطلاعات در مراکز داده‏هایی که در خاک کشور دیگری قرار دارند می‏تواند در اختلافات حقوقی برای سازمان مشکل‏ساز شود.
– وابستگی به خدمات دهنده: در ابر عمومی، سازمان و کاربران کاملاً وابسته به شرکت خدمات دهنده هستند و اگر به هر دلیل این شرکت از ارائه خدمات سر باز زند، بسته به داده‏های ذخیرهشده ممکن است سازمان با مشکلات جدی روبهرو شود.
– محبوس شدن توسط ارائه‌دهندگان و استانداردها
نظر به مزایا و معایب رایانش ابری در سال ۲۰۱۰، دفتر مدیریت و بودجه آمریکا (Office of Management and Budget)، سازمانها و نهادهای دولتی این کشور را ملزم کرد تا در صورت فراهم بودن سه شاخصه امنیت، اطمینان و هزینه پایین بهجای راه‏اندازی مراکز داده‏های گرانقیمت از فناوری‏های رایانش ابری بهره بگیرند.

نمونه‌های رایج رایانش ابری (در جهان)
درواقع بیشتر سرویس‌های گوگل مصادیق رایانش ابری هستند:Gmail, Google Calendar, Google Reader, Google Voice,Apple iCloud. مایکروسافت با سرویس وان درایو^۱، گوگل با سرویس گوگل درایو^۲، آمازون با کلود درایو^۳، اپل با آی کلود^۴از نمونه‌های رایانش ابری هستند. در این بازار از قدیمی‌ترین رقبا دراپ باکس^۵ را می‌توان نام برد.

نمونه‌های رایج رایانش ابری (در ایران)
– مرکز داده تبیان
– مرکز تحقیقات رایانش ابری دانشگاه صنعتی امیرکبیر
– مرکز رایانش ابری پارس‌پک
– شرکت ایران فاوا (گسترش خدمات رایانش ابری را در دو سطح فراگیر و محدود بر عهده دارد)

کتابخانه ابری^۶
قطعاً هر تغییر اساسی که در فناوری‌ها و مدل‌های ذخیره و بازیابی اطلاعات حاصل شود موردتوجه رشته قرار خواهد داشت. در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ رایانش ابری موردتوجه کتابداران قرار گرفت.

کاربرد مدل‌های مبتنی بر ابر در کتابداری
– خدمات راه دور کتابخانه‌ها (خدمات تحویل مدرک)
– ساده‌تر شدن مدیریت اطلاعات شخصی و غیرشخصی
– امکان بازبینی منابع و اطلاعات برای کتابدار در هر مکان
– همکاری کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی در پروژه‌ها
– ارائۀ خدمات یکپارچه به‌جای کار جزیره‌ای
– پاسخگویی سریع‌تر کتابدار به کاربر از طریق سنجش و به‌روز کردن سیستم‌های اطلاعاتی
– تهیۀ نسخۀ پشتیبان با دقت و سرعت بالاتر
– استفاده از خدمات و ویژگی‌های آرشیو ابری
– میزبانی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری کتابخانه‌ها

مدل کتابخانۀ ابری
کتابخانۀ ابری کتابخانه ایست که نه‌تنها از مدل رایانش ابری جهت ارائۀ خدمات بهتر بهره می‌برد بلکه از نقطۀ آغاز بر اساس این مدل طراحی می‌شود. در این صورت یک کتابخانه نه‌تنها کتابخانه‌ای با خدمات پشتیبانی شده از ابر بلکه یک «کتابخانۀ ابری» است. در این مدل کتابخانه به‌عنوان واسطۀ میان ارائه‌دهندگان خدمات ابری و مشتریان عمل‌نکرده بلکه خود نوعی ابر محسوب می‌شود. کتابخانه رأساً به عنوان ارائه‌دهندۀ خدمات ابری و مدیر ابر مطرح می‌شود.
مدل کتابخانه ابری پیوندی به معنای پیوند میان کتابخانۀ ابری با کتابخانه‌های ابری دیگر و سایر ابرها است. یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد و شکل‌گیری کتابخانه‌های ابری هم‌افزایی ناشی از اشتراک منابع و سایر اشکال همکاری‌های بین کتابخانه‌ای است.

مباحث و ارکان مطرح در کتابخانۀ ابری مدیریت کتابخانۀ ابری، مجموعه‌سازی کتابخانۀ ابری، حق مولف و کتابخانۀ ابری، منابع انسانی در کتابخانۀ ابری و سازماندهی در کتابخانۀ ابری هستند.

پانویس ها:

1. One Drive
2. Google Drive
3. Cloud Drive
4. I Cloud
5. DropBox
6. cloud Library

منابع:
– یعقوبی، نورمحمد. جعفری، حمیدرضا و شکوهی، جواد. «شناسایی و رتبه‌بندی عوامل ریسک رایانش ابری در سازمان های دولتی». فناوری اطلاعات. آذر ۱۳۹۳٫
– محتسبی، حسین. «چالش‏های جایگزینی بستر‏های سنتی با فناوری‏های مدرن؛ فناوری رایانش ابری؛ مزایا و معایب». : http://www.donya-e-eqtesad.com/news/834386/#ixzz3n8CGzqfa
– حسن پور، مهدی. شاه بهرامی، اسدالله. «آرشیو ابری؛ خدمتی نو در مدیریت اسناد رقمی». فصلنامۀ گنجینۀ اسناد. مرداد ۱۳۹۳٫
– قبادپور، وفا. نقشینه، نادر. ثابت پور، افسون. «از رایانش ابری تا کتابخانه ابری: ارائه پیشنهاد طراحی کتابخانه با الگوی رایانش ابری». فصلنامۀ علمی پژوهشی پردازش و مدیریت اطلاعات.تیر ۱۳۹۳٫
– خانقاهی، نیلوفر. «امنیت رایانش ابری». هما (هوش مصنوعی و ابزار دقیق).شماره ۴۸ (سال هشتم).
– نقدی سده، مهدی. آل شیخ، علی اصغر. «پیاده‌سازی و ارزیابی یک سامانه مکانی تحت وب بر اساس فناوری رایانش ابری». نشریۀ علمی پژوهشی علوم و فنون نقشه‌برداری. اردیبهشت ۱۳۹۲٫
– مرکز اطلاع‌رسانی فناوری اطلاعات.«گزارش امنیت رایانش ابری ۲۰۱۴». کتاب مرجع امنیت. دی ۱۳۹۳٫
– دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی، گروه مطالعات راهبردی. «رایانش ابری و تأثیر آن در موضوع تولید محتوا در ایران». مرکز توسعۀ فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال. شهریور ۱۳۹۲٫

نویسنده: معصومه انصاری